Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο αναφέρει ότι η εξωτερική πολιτική της Ε.Ε. την αφήνει ανοιχτή στο ενδεχόμενο οι ενέργειες εξωτερικών κρατών να οδηγήσουν σε μια κατάσταση «διαίρει και βασίλευε» στο εσωτερικό του μπλοκ.
Δύο εκθέσεις ενώπιον της Επιτροπής Εξωτερικών Υποθέσεων του Κοινοβουλίου συνιστούν στην ΕΕ να απαλλαγεί από την ομόφωνη ψηφοφορία σε θέματα που αφορούν την Κοινή Εξωτερική Πολιτική και Πολιτική Ασφάλειας (ΚΕΠΠΑ).
Αυτό γίνεται στο πλαίσιο μιας ευρύτερης ώθησης προς έναν πιο ομοσπονδιακό χαρακτήρα για την ΕΕ, καθώς πρόσφατα μια ομάδα ευρωβουλευτών τάχθηκε υπέρ φιλόδοξων αλλαγών στη συνθήκη που, όπως λένε πολλοί, θα συγκεντρωθεί η εξουσία στο μπλοκ.
Μία αναφορά Ερευνητικής Υπηρεσίας του Ευρωκοινοβουλίου (EPRS | European Parliamentary Research Service) αναφέρει ότι ο τρόπος λήψης αποφάσεων της ΕΕ «θα μπορούσε να επιτρέψει σε εχθρικούς παράγοντες, όπως ο Ρώσος πρόεδρος Βλαντιμίρ Πούτιν, να προσπαθήσουν να διχάσουν την Ένωση».
Αντίθετα, στην έκθεση υποστηρίζεται ότι εάν η ΕΕ μεταπηδούσε στην ψηφοφορία με ειδική πλειοψηφία (QMV), θα «απέτρεπε εχθρικούς ξένους παράγοντες από το να προσπαθήσουν να διαιρέσουν την Ένωση».
Η ομόφωνη ψηφοφορία αποτελεί το κεντρικό πεδίο μάχης μεταξύ των ευρωφεντεραλιστών που θέλουν να γίνει η ΕΕ πιο συγκεντρωτική και εκείνων που θέλουν να υπερασπιστούν τις εξουσίες των κρατών μελών και οι οποίοι μερικές φορές αναφέρονται ως «διακυβερνητικοί».
Ορισμένες αποφάσεις και νόμοι της ΕΕ πρέπει να λάβουν την τελική σφραγίδα έγκρισης από όλα τα κράτη μέλη στο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο. Αυτή η ομοφωνία θεωρείται ότι δίνει στα κράτη της ΕΕ το δικαίωμα βέτο σε ορισμένες περιπτώσεις, βοηθώντας να διασφαλιστεί ότι οι μικρότερες χώρες δεν κυριαρχούνται από τα μεγαλύτερα κράτη, όπως η Γερμανία και η Γαλλία.
Η μάχη επανήλθε στην επιφάνεια πρόσφατα, καθώς ο βετεράνος ευρωφεντεραλιστή Γκι Φερχόφστατ ηγήθηκε μιας ομάδας ευρωβουλευτών που θέλουν να μεταρρυθμίσουν τις συνθήκες της ΕΕ. Στο επίκεντρο των προτάσεών τους ήταν η ουσιαστική κατάργηση του βέτο.
Πάλι τα ίδια: Ο Φερχόφστατ επιδιώκει εκ νέου την ομοσπονδοποίηση της Ευρώπης
Πολλοί που τάσσονται υπέρ της κατάργησης της ομοφωνίας λένε ότι το βέτο καθιστά την πολιτική της ΕΕ αναποτελεσματική και ευάλωτη.
Σε συνεδρίαση της επιτροπής στις 21 Σεπτεμβρίου, η Γιάνκοβα Λένκα, ερευνήτρια της Υπηρεσίας Ερευνών του Κοινοβουλίου, δήλωσε ότι η ομόφωνη ψηφοφορία όχι μόνο ήταν κακή για την εξωτερική πολιτική της ΕΕ, αλλά ότι η κατάσταση θα χειροτερέψει.
«Η έκθεσή μας διαπιστώνει ότι … το κόστος της επίτευξης ομοφωνίας αναμένεται να αυξηθεί με την πάροδο του χρόνου, ιδίως όσον αφορά την επικαιρότητα, τη δράση της ΕΕ και την εξωτερική αναγνώριση της ΕΕ ως παγκόσμιου παράγοντα», δήλωσε στους λίγους παρόντες ευρωβουλευτές.
Η Λένκα πρόσθεσε ότι με τη διατήρηση της αρχής της ομοφωνίας, η μελέτη υποστήριξε ότι η εξωτερική πολιτική της ΕΕ θα εισέλθει σε έναν «φαύλο κύκλο».
Όσο περισσότερα «δυνητικά αδιέξοδα» συναντούσε η ΕΕ «για μια πολιτική ή δράση της ΚΕΠΠΑ, τόσο μικρότερης […] αξίας θα μπορούσε να θεωρηθεί από τα κράτη μέλη η (προσχώρηση) σε μια κοινή θέση», είπε.
Ως εκ τούτου, τα κράτη μέλη θα ήταν πιο πιθανό να ενταχθούν σε πιθανές εσωτερικές παρατάξεις της ΕΕ ή να φροντίσουν τα δικά τους συμφέροντα, οδηγώντας με τη σειρά τους σε περαιτέρω αδιέξοδα.
Η έκθεση επαινέθηκε έντονα και βρήκε ανταπόκριση από όσους ευρωβουλευτές ήταν παρόντες στη συνεδρίαση, με μόνο τον Βούλγαρο ευρωβουλευτή του ΕΛΚ Αλεξάντερ Αλεξάντροφ Γιορντάνοφ να εκφράζει κάποιες αμφιβολίες.
Επισήμανε ότι, ενώ η έκθεση εξέτασε τα μειονεκτήματα της ομοφωνίας και τα πλεονεκτήματα της QMV (Ειδική Πλειοψηφία), δεν ασχολήθηκε με το «πώς η QMV θα μπορούσε να είναι καταστροφική» για την ΕΕ.
Αν και εξακολουθούσε να τάσσεται γενικά υπέρ της QMV, άφησε να εννοηθεί ότι η έκθεση μπορεί να είναι μεροληπτική, καθώς «δεν άκουσε πολλά από τους συντάκτες για την ισότητα και την ισότιμη βάση» των κρατών μελών εντός της ΕΕ.
Η έκθεση της Υπηρεσίας Ερευνών του Ευρωκοινοβουλίου επαναλήφθηκε με μια δεύτερη έκθεση του Γερμανού ευρωβουλευτή της Χριστιανοδημοκρατικής Ένωσης (CDU) Ντέιβιντ Μακ Άλιστερ, η οποία έκανε ανασκόπηση της εξωτερικής πολιτικής της ΕΕ μέχρι σήμερα. Στο αρχικό της προσχέδιο ζητά όχι μόνο τη μείωση της ομοφωνίας στην εξωτερική πολιτική, αλλά και να έχει το Κοινοβούλιο λόγο σε θέματα Κοινής Εξωτερικής Πολιτικής και Πολιτικής Ασφάλειας (ΚΕΠΠΑ).
Ο Μακ Άλιστερ δήλωσε ότι εφόσον οι μελλοντικές κρίσεις της ΕΕ «μπορεί να είναι μεγαλύτερες από τις περσινές», τότε «το ίδιο θα πρέπει να είναι και το επίπεδο φιλοδοξίας» εκείνων που θέλουν ένα πιο συγκεντρωτικό μπλοκ.
