Λίγοι μπορούν να αμφισβητήσουν ότι η άφιξη 100.000 παράνομων μεταναστών στη Βρετανία από τη Γαλλία με μικρές βάρκες από το 2018 δεν είναι τίποτα λιγότερο από μια καταστροφή. Ποια λέξη λοιπόν θα μπορούσε να περιγράψει καλύτερα την άφιξη στην Ιταλία δια θαλάσσης από τη Βόρεια Αφρική 100.000 παράνομων μεταναστών ήδη από το τρέχον έτος;
Του Nicholas Farrell*
Ο αριθμός αυτός είναι υπερδιπλάσιος από τον αριθμό των θαλάσσιων αφίξεων μεταναστών στην Ιταλία κατά την ίδια περίοδο κατά το 2022. Σημαίνει ότι ο φετινός συνολικός αριθμός θα σπάσει σχεδόν σίγουρα το ρεκόρ που σημειώθηκε το 2016 με 181.436. Μόνο αυτό το Σαββατοκύριακο περισσότεροι από 4.000 μετανάστες έφτασαν με βάρκα στο μικροσκοπικό ιταλικό νησί Λαμπεντούζα, ανάμεσα στην Τυνησία και την Ιταλία.
Ο αριθμός ρεκόρ των παράνομων θαλάσσιων μεταναστευτικών αφίξεων στην Ιταλία φέτος φαίνεται να αποδεικνύει ότι η νέα συντηρητική πρωθυπουργός της χώρας Τζόρτζια Μελόνι, όπως και ο Βρετανός ομόλογός της Ρίσι Σουνάκ, απέτυχαν πλήρως και ολοκληρωτικά να τιμήσουν την προεκλογική τους δέσμευση του 2022 να εμποδίσουν τις βάρκες.
Όμως, στην πραγματικότητα, η κατάσταση στην Ιταλία – άρα και στην Ευρώπη – θα ήταν πολύ χειρότερη αν δεν ήταν αυτή στην ηγεσία.
Γνωρίζει, όπως άλλωστε όλοι γνωρίζουν, ότι από τη στιγμή που οι μετανάστες πατήσουν το πόδι τους στη χώρα σου είναι πρακτικά αδύνατο να τους απελάσεις οπουδήποτε, πολλώ δε μάλλον στη Ρουάντα.
Έτσι, η κύρια προτεραιότητα της Μελόνι δεν είναι να διαχειριστεί το πρόβλημα των μεταναστών από τη στιγμή που θα βρεθούν στην Ιταλία, αλλά να τους εμποδίσει να φτάσουν στην Ιταλία.
Από τότε που ανέλαβε την εξουσία τον περασμένο Οκτώβριο έχει αφιερώσει μεγάλο μέρος της ενέργειάς της στο να προσεταιριστεί τους απρόθυμους ηγέτες της Ευρωπαϊκής Ένωσης για να συμφωνήσουν ότι η μεταναστευτική κρίση δεν είναι μόνο πρόβλημα της Ιταλίας αλλά και της Ευρώπης καθώς και ότι η ΕΕ θα πρέπει να πληρώσει -ήτοι να δωροδοκήσει- τη Βόρεια Αφρική προκειμένου να σταματήσει τη διέλευση των μεταναστών στην αφετηρία.
Παραδοσιακά, η Λιβύη ήταν το προτιμώμενο σημείο αναχωρήσεως των λαθρομεταναστών στην κεντρική Μεσόγειο, παρόλο που απέχει πάνω από 300 μίλια από τη Σικελία. Ωστόσο, φέτος για πρώτη φορά υπάρχουν περισσότερες αναχωρήσεις μεταναστών από την Τυνησία, η οποία βρίσκεται σαφώς πιο κοντά.
Η Τυνησία βρίσκεται στα όρια της χρεοκοπίας και της κατάρρευσης. Τα όνειρα που ενέπνευσαν την Αραβική Άνοιξη έχουν εξανεμιστεί στη Σαχάρα. Ο πρόεδρός της, ο Κάις Σαΐντ, ο οποίος εξελέγη το 2019 ανέστειλε τη λειτουργία της δημοκρατίας το 2021 και κυβερνά με διατάγματα.
Στην Τυνησία ειδικότερα έχει στρέψει την προσοχή της η Μελόνι.
Τον Μάρτιο, προειδοποίησε τους ηγέτες της ΕΕ σε σύνοδο κορυφής του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου ότι “αν η Τυνησία καταρρεύσει”, η Ιταλία -και κατ’ επέκταση η Ευρώπη- κινδυνεύει από την άφιξη διά θαλάσσης “900.000 μεταναστών προερχομένων από την Τυνησία”.
Οι μυστικές υπηρεσίες της Ιταλίας προειδοποίησαν εν τω μεταξύ για άλλους 685.000 μετανάστες έτοιμους να περάσουν στην Ιταλία από τη Λιβύη, η οποία αποτελεί το παραδοσιακό σημείο αναχώρησης των μεταναστών από τότε που “εμείς” ανατρέψαμε τον συνταγματάρχη Καντάφι το 2011.
Οι Ιταλοί, αν και ιδρυτικά μέλη της ΕΕ, παραδοσιακά λοιδορούνται και χλευάζονται από τους αυτάρεσκους Γάλλους και Γερμανούς, παρά την ιστορία της Ιταλίας ως την παλλόμενη καρδιά της Ευρώπης.
Αλλά η Μελόνι αναδεικνύεται σταθερά ως η σημαντικότερη ηγέτιδα στην Ευρώπη.
Αυτό οφείλεται πάνω απ’ όλα στη γενική στροφή προς τα δεξιά σε ολόκληρη την ήπειρο. Αλλά και λόγω της αποτυχίας του Εμανουέλ Μακρόν και του Γερμανού καγκελάριου Όλαφ Σολτς να καλύψουν το κενό που άφησε η Άνγκελα Μέρκελ ως de facto ηγέτιδα της ΕΕ.
Ως εκ τούτου, τον Ιούλιο, η Ευρωπαϊκή Ένωση υπέγραψε στην Τύνιδα μια συμφωνία με τον πρόεδρο Σαΐντ, την οποία μεθόδευσε η Μελόνι μετά από μήνες έντονης διπλωματικής δραστηριότητας. Η ΕΕ υποσχέθηκε να δώσει 105 εκατομμύρια ευρώ στην Τυνησία για να σταματήσει τις βάρκες. Έδωσε επίσης στην Τυνησία 150 εκατ. ευρώ ως ενίσχυση, ως πρώτη δόση ενός υποσχόμενου πακέτου βοήθειας και επενδύσεων ύψους 1 δισ. ευρώ. Τόσο η Μελόνι όσο και η πρόεδρος της Επιτροπής της ΕΕ Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν ήταν παρούσες.
Η συμφωνία αυτή είναι παρόμοια με τη συμφωνία που έκλεισε η ΕΕ το 2016, μετά την καταστροφική απόφαση της Μέρκελ να ανοίξει τις πύλες σε όλους και όλες το 2015, όταν συμφώνησε να δώσει στον Ρετζέπ Ερντογάν 6 δισεκατομμύρια ευρώ για να σταματήσουν τα σκάφη να διασχίζουν τα σύνορα προς την Ελλάδα.
Στην περίπτωση της Τουρκίας, πολλοί από αυτούς που προσπαθούσαν να περάσουν στην Ελλάδα ήταν κανονικοί πρόσφυγες από τη Συρία και το Αφγανιστάν. Στην περίπτωση της Τυνησίας και της Λιβύης, πολλοί προέρχονται από χώρες που δεν αποτελούν εμπόλεμες ζώνες.
Εκτιμάται ότι κυκλοφορούν στην Ιταλία τουλάχιστον μισό εκατομμύριο παράνομοι μετανάστες ανά πάσα στιγμή. Πολλοί μεταβαίνουν σε χώρες του βορρά, όπως η Βρετανία, όπου η εργασία και η κοινωνική πρόνοια είναι πιο εύκολο να αποκτηθούν.
Πέρυσι, υπήρξαν 105.129 θαλάσσιες αφίξεις μεταναστών στην Ιταλία. Οι τρεις πρώτες χώρες προέλευσης ήταν η Αίγυπτος, η Τυνησία και το Μπαγκλαντές, στις οποίες δεν διεξάγονται πόλεμοι, αν και η Συρία και το Αφγανιστάν ανέρχονται στην τέταρτη και πέμπτη θέση. Υπήρξαν 77.195 αιτήσεις ασύλου. Από τα αιτήματα που εξετάστηκαν το 2022 ( που δεν αντιστοιχεί στα αιτήματα που υποβλήθηκαν), μόνο στο 12% χορηγήθηκε το καθεστώς του πρόσφυγα, αν και σε πολύ περισσότερους χορηγήθηκε άδεια παραμονής. Ωστόσο, η Ιταλία απελαύνει στην πραγματικότητα μόνο περίπου 5.000 μετανάστες ετησίως. Επομένως, αυτό δεν έχει ιδιαίτερη σημασία.
Οι φετινές θαλάσσιες αφίξεις μεταναστών έχουν ήδη ξεπεράσει το περσινό σύνολο και οι τρεις πρώτες χώρες προέλευσης δεν είναι εμπόλεμες ζώνες: Γουινέα, Ακτή Ελεφαντοστού και Τυνησία.
Αλλά τουλάχιστον η συμφωνία με την Τυνησία μειώνει τη μεταναστευτική ροή.
Χάρη στη συμφωνία με την ΕΕ, την οποία επινόησε ο Μελόνι, η τυνησιακή ακτοφυλακή σταμάτησε και επέστρεψε στην Τυνησία φέτος το καλοκαίρι σκάφη με προορισμό την Ιταλία που περιείχαν 40.000 μετανάστες – σε σύγκριση με μόλις 15.000 σε ολόκληρο το 2022. Μόνο τη νύχτα της 14ης προς 15η Αυγούστου σταμάτησαν 18 σκάφη με 630 μετανάστες.
Μακάρι η γαλλική ακτοφυλακή να έκανε το ίδιο στη Μάγχη.
Στη Λιβύη, εν τω μεταξύ, από το 2017, οι διαδοχικές αριστερές ιταλικές κυβερνήσεις πλήρωσαν και εξόπλισαν τη λιβυκή ακτοφυλακή για να σταματά και να επιστρέφει στη Λιβύη βάρκες μεταναστών, με ρυθμό περίπου 30.000 μεταναστών ετησίως.
Η ιταλική αριστερά και οι διεθνείς σύμμαχοί της προσπαθούν να αποσιωπήσουν αυτή την πρωτοβουλία. Αλλά ακόμη και η αριστερά, όταν ήρθε η ώρα της δύσκολης συγκυρίας, συνειδητοποίησε ότι δεν υπήρχε εναλλακτική λύση.
Τον Φεβρουάριο, η Μελόνι ανανέωσε τις καταβολές της Ιταλίας προς τη λιβυκή ακτοφυλακή για άλλα τρία χρόνια και χορήγησε άλλα πέντε περιπολικά σκάφη.
Η επόμενη κίνηση της Μελόνι θα είναι να πείσει τους εταίρους της στην ΕΕ να εγκαταστήσουν hot spots στη Βόρεια Αφρική για τη διεκπεραίωση των αιτήσεων ασύλου. Αλλά δεν θα μπορέσει να προχωρήσει πολύ μακριά έως ότου διεξαχθούν οι ευρωεκλογές του ερχόμενου Μαΐου, στις οποίες η Δεξιά αναμένεται να σημειώσει ισχυρά ποσοστά και να κερδίσει τον πλειοψηφικό έλεγχο του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου για πρώτη φορά στην ιστορία του.
Ένα πράγμα πάντως είναι σίγουρο: Η Μελόνι και η Ιταλία δεν μπορούν να υπερασπιστούν την Ευρώπη μόνοι τους.
*Μετάφραση από το The Spectator United Kingdom
