Ο Ευρωπαίος Επίτροπος Γεωργίας Γιάνους Βοϊτσεκόφσκι αποκήρυξε δημοσίως την απόφαση που έλαβε η Ευρωπαϊκή Επιτροπή να τερματίσει το εμπάργκο στα ουκρανικά σιτηρά για πέντε γειτονικά κράτη της Ευρωπαϊκής Ένωσης, τρία από τα οποία αποφάσισαν να συνεχίσουν την απαγόρευση αψηφώντας την Ευρωπαϊκή Επιτροπή.
Οι προσπάθειες του Βοϊτσεκόφσκι να πείσει την Κομισιόν να παρατείνει το εμπάργκο σιτηρών στην Ουκρανία απέτυχαν και η Ευρωπαϊκή Επιτροπή ανακοίνωσε λίγες ώρες πριν από την καταληκτική ημερομηνία της 15ης Σεπτεμβρίου ότι η απαγόρευση έληξε.
Αιτιολογώντας την απόφασή της, η Κομισιόν αναφέρει: «Οι στρεβλώσεις της αγοράς στα πέντε κράτη μέλη που συνορεύουν με την Ουκρανία έχουν εξαφανιστεί … ως αποτέλεσμα αυτού, συμφωνήθηκε ότι τα υφιστάμενα μέτρα θα λήξουν σήμερα». Είπε επίσης ότι «η εμπορική πολιτική αποτελεί αποκλειστική αρμοδιότητα της Ευρωπαϊκής Επιτροπής».
Τρία από τα πέντε κράτη μέλη της ΕΕ, η Πολωνία, η Ουγγαρία και η Σλοβακία (τα άλλα δύο είναι η Ρουμανία και η Βουλγαρία), στα οποία είχε επιτραπεί να σταματήσουν την εισαγωγή ουκρανικών σιτηρών στις αγορές τους από τον Μάιο του 2023 έως τις 15 Σεπτεμβρίου, αψηφούν μονομερώς την απόφαση της Κομισιόν να άρει το εμπάργκο.
Σύμφωνα με τον εμπορικό πολωνικό ραδιοφωνικό σταθμό RMF, ανώνυμες πηγές στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή αφήνουν να εννοηθεί ότι δεν είναι πιθανό να ληφθούν μέτρα κατά της Πολωνίας ή των άλλων «επαναστατημένων» κρατών πριν από τις πολωνικές γενικές εκλογές της 15ης Οκτωβρίου.
Αντιδρώντας στην απόφαση της Ε.Ε., ο Πολωνός πρωθυπουργός Ματέους Μοραβιέτσκι, ο οποίος διεξάγει εκστρατεία για την επανεκλογή της κυβέρνησής του, υιοθέτησε σκληρή στάση λέγοντας ότι η χώρα του θα διατηρήσει το εμπάργκο ανεξάρτητα από την αντίθεση της Ε.Ε..
«Θα παρατείνουμε την απαγόρευση εισαγωγής ουκρανικών σιτηρών. Δεν θα ακούσουμε το Βερολίνο ή τη Φον Ντερ Λάιεν, τον Ντόναλντ Τουσκ ή τον Μάνφρεντ Βέμπερ. Θα το κάνουμε γιατί είναι προς το συμφέρον των Πολωνών αγροτών», δήλωσε.
Ο Βοϊτσεκόφσκι αμφισβήτησε δημοσίως την απόφαση της ΕΚ. Δήλωσε στο πολωνικό δημόσιο ραδιόφωνο στις 16 Σεπτεμβρίου ότι η μη επέκταση του εμπάργκο αποτελεί «απειλή να αποσταθεροποιηθούν για άλλη μια φορά οι αγορές σε αυτά τα έθνη, ενδεχομένως και σε άλλα έθνη, και θα μπορούσε να έχει αρνητικές επιπτώσεις για την ίδια την Ουκρανία».
Παραπονέθηκε ότι η παράταση της απαγόρευσης δεν τέθηκε ποτέ ενώπιον του Σώματος των Επιτρόπων για να ψηφιστεί. Ισχυρίστηκε επίσης ότι το εμπάργκο σιτηρών σταθεροποίησε τις αγορές των πέντε κρατών μελών της ΕΕ που γειτνιάζουν με την Ουκρανία, λέγοντας ότι πριν από την απαγόρευση είχαν υποφέρει από μια τεράστια εισροή ουκρανικών προϊόντων.
Ο Βοϊτσεκόφσκι δήλωσε ότι είχε πιέσει ανεπιτυχώς την Ευρωπαϊκή Επιτροπή να συνδράμει στη διαμετακόμιση των ουκρανικών σιτηρών με επιδοτήσεις για τη μεταφορά τους μέσω των λιμένων της Βαλτικής και της Μεσογείου, σε μια προσπάθεια να καταστούν οικονομικά βιώσιμες αυτές οι διαδρομές.
Υποστήριξε επίσης ότι η Ουκρανία είχε κάνει «λάθος» πιέζοντας για την άρση του εμπάργκο. Είπε ότι θα «επηρεάσει αρνητικά την εξαγωγική της ικανότητα μέσω των διαδρόμων αλληλεγγύης» και ότι αυτό μπορεί να οφείλεται σε «συμφέροντα κερδοσκόπων που θέλουν να μεγιστοποιήσουν τα κέρδη τους εξάγοντας στην πλησιέστερη αγορά».
Πρόσθεσε ότι ελπίζει ότι η Ευρωπαϊκή Επιτροπή θα επανεξετάσει σύντομα την κατάσταση και θα επαναφέρει το εμπάργκο.
Ο σύμβουλος του Πολωνού προέδρου Αντρέι Ντούντα και πρώην υπουργός Γεωργίας Γιαν Κριστόφ Αρντανόφσκι δήλωσε στο Brussels Signal ότι πιστεύει ότι η Ευρωπαϊκή Επιτροπή κάνει λάθος, καθώς δεν κατανοεί τις διαφορές μεταξύ του ουκρανικού γεωργικού τομέα και του γεωργικού τομέα άλλων χωρών της ΕΕ.
«Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή δεν φαίνεται να καταλαβαίνει γιατί δε θέλουμε τα ουκρανικά σιτηρά και τρόφιμα. Εάν εμείς και άλλες χώρες εξαρτηθούμε από τα ουκρανικά προϊόντα, θα υπονομεύσουμε τη γεωργία μας και μαζί με αυτήν την επισιτιστική μας ασφάλεια», δήλωσε ο Αρντανόφσκι.
Προειδοποίησε επίσης ότι η ουκρανική γεωργία κυριαρχείται από «τεράστιες φάρμες με εκατομμύρια εκτάρια εδάφους κορυφαίας ποιότητας που ανήκουν ή μισθώνονται από πολυεθνικές εταιρείες. Χρησιμοποιούν τεχνολογίες που δεν επιτρέπονται στην ΕΕ και έχουν πρόσβαση σε φθηνό εργατικό δυναμικό και ενέργεια».
“Επιπλέον, λόγω των δεσμών τους με Ουκρανούς ολιγάρχες και πολιτικούς, πληρώνουν ελάχιστους ή καθόλου φόρους στην Ουκρανία. Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο τα προϊόντα διατροφής τους θα έχουν πάντα ανταγωνιστικό πλεονέκτημα σε σχέση με αυτά που παράγονται στην ΕΕ”, δήλωσε.
Ο Αρντανόφσκι πρόσθεσε ότι η Πολωνία πρέπει να υπερασπιστεί τη δική της αγορά και ότι αν και οι «ευρωπαϊκές φιλοδοξίες» της Ουκρανίας πρέπει να υποστηριχθούν, οι Ουκρανοί πρέπει να είναι πρόθυμοι να «προσεγγίσουν» την Πολωνία και άλλους όσον αφορά τη γεωργία.
Ο υπουργός Γεωργίας της Πολωνίας Ρόμπερτ Τέλους δήλωσε ότι η Ουκρανία θα πρέπει να κάνει αλλαγές εάν θέλει να γίνει μέλος της ΕΕ. Άφησε να εννοηθεί ότι η Πολωνία θα πιέσει για μια μεταβατική περίοδο κατά την οποία τα ουκρανικά προϊόντα θα αντιμετωπίζουν περιορισμούς, όπως ακριβώς οι Πολωνοί εργαζόμενοι είχαν μια μεταβατική περίοδο πριν μπορέσουν να εισέλθουν στις αγορές εργασίας των περισσότερων κρατών μελών.
Αλλά η αντίδραση της Ουκρανίας μέχρι στιγμής δεν δείχνει κανένα σημάδι «προσέγγισης». Ο πρόεδρός της Βολοντίμιρ Ζελένσκι ευχαρίστησε την πρόεδρο της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Ούρσουλα Φον Ντερ Λάιεν που κράτησε το λόγο της για την άρση της απαγόρευσης και κάλεσε τα γειτονικά κράτη της Ουκρανίας να αποδεχθούν την απόφαση της Κομισιόν και τις αρχές της ΕΕ ως ενιαίας αγοράς.
Ο εμπορικός αντιπρόσωπος της Ουκρανίας Τάρας Κάτσκα δήλωσε στις 18 Σεπτεμβρίου ότι η χώρα του θα μηνύσει την Πολωνία, την Ουγγαρία και τη Σλοβακία, προσφεύγοντας στον Παγκόσμιο Οργανισμό Εμπορίου.