Η σερβική αστυνομία πραγματοποίησε έφοδο σε πολλές μεγάλες μη κυβερνητικές οργανώσεις σε αναζήτηση αποδείξεων για οικονομικές ατασθαλίες.
Η κίνηση αυτή έγινε στις 25 Φεβρουαρίου, καθώς τέσσερις οργανώσεις κατηγορήθηκαν για υπεξαίρεση χρημάτων από την αμερικανική αναπτυξιακή υπηρεσία USAID.
Σύμφωνα με τις ΜΚΟ, οι οποίες έχουν υποστηρίξει τις συνεχιζόμενες διαμαρτυρίες κατά του σημερινού προέδρου Αλεξάνταρ Βούτσιτς, η δράση της αστυνομίας ήταν επίθεση στα πολιτικά τους δικαιώματα.
Σε δήλωσή του προς τον Τύπο, ο γενικός εισαγγελέας του Βελιγραδίου, Νέναντ Στεφάνοβιτς, κατηγόρησε τις τέσσερις ΜΚΟ που ερευνήθηκαν για πιθανή «υπεξαίρεση κεφαλαίων των αμερικανών φορολογουμένων».
Επικαλέστηκε τις «αμφιβολίες για το έργο της USAID» που εξέφρασαν «ο πρόεδρος των ΗΠΑ Ντόναλντ Τραμπ και το αμερικανικό υπουργείο κυβερνητικής αποτελεσματικότητας [DOGE], με επικεφαλής τον Έλον Μασκ».
Ο Στεφάνοβιτς δήλωσε ότι η Ειδική Υπηρεσία Καταπολέμησης της Διαφθοράς επικοινώνησε με το Υπουργείο Δικαιοσύνης των ΗΠΑ για πληροφορίες σχετικά με την USAID για πιθανή κατάχρηση κεφαλαίων, ξέπλυμα χρήματος και αθέμιτη δαπάνη κεφαλαίων των Αμερικανών φορολογουμένων στη Σερβία.
Όλα τα έγγραφα που σχετίζονται με την USAID κατασχέθηκαν από τις τέσσερις ΜΚΟ από την Ανώτατη Εισαγγελία, η οποία ανέκρινε επίσης τους υπεύθυνους για τις δαπάνες.
Αρκετές μη κυβερνητικές οργανώσεις στην Κροατία, τη Βοσνία και τη Σερβία περιέγραψαν τις επιδρομές αυτές ως προσπάθεια εκφοβισμού των ομάδων αυτών.
Σε μια αντίδραση στη γαλλική εφημερίδα Le Monde στις 26 Φεβρουαρίου, ο Radovan Kupres, εκπρόσωπος του Κέντρου Έρευνας, Διαφάνειας και Λογοδοσίας (CRTA), δήλωσε: «Είναι η πρώτη φορά που υφιστάμεθα κάτι τέτοιο, έχουμε όλο και περισσότερο την εντύπωση ότι ζούμε όπως στη Λευκορωσία».
Το CRTA περιγράφει τον εαυτό του ως μια ανεξάρτητη, μη κομματική οργάνωση της κοινωνίας των πολιτών που δεσμεύεται να αναπτύξει τη δημοκρατική κουλτούρα και τον ακτιβισμό των πολιτών.
Άλλες ΜΚΟ που βρέθηκαν στο στόχαστρο της αστυνομίας ήταν τα παρατηρητήρια Gradjanske Inicijative (Πολιτικές Πρωτοβουλίες), Trag και το Κέντρο Πολιτικής.
Η Maja Stojanovic, διευθύντρια της Civic Initiatives, δήλωσε στο Reuters ότι 20 ντετέκτιβ πραγματοποίησαν έφοδο στα γραφεία της «χωρίς δικαστική εντολή».
«Η σημερινή εισβολή της αστυνομίας … αντιπροσωπεύει μια βίαιη επίδειξη δύναμης και συνεχή πίεση στην κοινωνία των πολιτών στη Σερβία», δήλωσε η Stojanovic.
Από το 2001, η USAID έχει δωρίσει σχεδόν 1 δισεκατομμύριο δολάρια (950 εκατομμύρια ευρώ) στη Σερβία. Επισήμως, αυτό έγινε για την «ενίσχυση του κράτους δικαίου και τη βελτίωση της χρηστής διακυβέρνησης», αλλά ορισμένοι, συμπεριλαμβανομένης της σερβικής κυβέρνησης, αμφισβήτησαν αυτές τις προθέσεις.
Τα τελευταία χρόνια, η Σερβία έχει δει πολλαπλές διαμαρτυρίες κατά του Βούτσιτς, με αφορμή κατηγορίες για διαφθορά, εκλογική απάτη και αυξανόμενο αυταρχισμό.
Σημαντική αφορμή αποτέλεσε η κατάρρευση του στεγάστρου ενός σιδηροδρομικού σταθμού στο Νόβι Σαντ τον Νοέμβριο του 2024, με αποτέλεσμα να σκοτωθούν 15 άνθρωποι, για την οποία οι διαδηλωτές κατηγόρησαν την αμέλεια της κυβέρνησης και τη δωροδοκία που συνδέεται με ένα έργο ανοικοδόμησης υπό κινεζική ηγεσία.
Αυτό προκάλεσε μεγάλες διαδηλώσεις υπό την ηγεσία φοιτητών, οι οποίες ξεκίνησαν τον Νοέμβριο του 2024 και εξελίχθηκαν στο μεγαλύτερο κίνημα διαμαρτυρίας στην ιστορία της Σερβίας μέχρι τις αρχές του 2025, με δεκάδες χιλιάδες άτομα να απαιτούν την απόδευθυνών από την κυβέρνηση και την παραίτηση του Βούτσιτς.
Στα τέλη Ιανουαρίου παραιτήθηκε, δηλώνοντας ότι δεν ήθελε να τροφοδοτήσει περαιτέρω τις κοινωνικές εντάσεις.
Επί χρόνια, η Ευρωπαϊκή Ένωση ασκούσε κριτική στον Βούτσιτς και την «ανελεύθερη δημοκρατία» του.
Οι Βρυξέλλες τον επέπληξαν για την εδραίωση της εξουσίας του, την καταστολή της ελευθερίας των μέσων ενημέρωσης και τη διάβρωση της ανεξαρτησίας της δικαιοσύνης.
Οι δεσμοί του Βούτσιτς με τη Μόσχα, με χαρακτηριστικό παράδειγμα την άρνησή του να επιβάλει κυρώσεις στη Ρωσία μετά την εισβολή στην Ουκρανία το 2022, προκάλεσαν ιδιαίτερη οργή. Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο καταδίκασε ρητά τη στάση της Σερβίας σε ψηφίσματα που συνέδεαν την ένταξή της στην ΕΕ με αυστηρότερη συμμόρφωση.
Ο πόλεμος στην Ουκρανία και η αυξανόμενη ανάγκη της ΕΕ για κρίσιμους πόρους, ιδίως λίθιο, προκάλεσαν στη συνέχεια μια εμφανή αλλαγή στάσης.
Οι Βρυξέλλες άρχισαν να βλέπουν την κοιλάδα Jadar της Σερβίας, όπου βρίσκεται ένα από τα μεγαλύτερα κοιτάσματα λιθίου στην Ευρώπη, ως κλειδί για την «πράσινη» μετάβαση.
Μέχρι τα μέσα του 2024, ο τόνος της ΕΕ είχε μαλακώσει, καθώς προσπαθούσε να εξασφαλίσει το λίθιο της Σερβίας μέσω μιας συμφωνίας που υπέγραψε με τη Σερβία τον Ιούλιο με τον τότε Γερμανό καγκελάριο Όλαφ Σολτς και τον αντιπρόεδρο της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Μάρος Σέφτσοβιτς, η οποία παρείχε στις ευρωπαϊκές αυτοκινητοβιομηχανίες αποκλειστική πρόσβαση στα αποθέματα.
Αυτό συνέβη παρά τις λαϊκές διαμαρτυρίες στην κοιλάδα, που τροφοδοτήθηκαν από περιβαλλοντικές ανησυχίες, επιπλέον των εθνικών διαμαρτυριών κατά του καθεστώτος Βούτσιτς.
Πηγή: BrusselsSignal
