της Ξανθής Γούναρη
Αν και η βιομηχανία τροφίμων και ποτών αποτελεί τη μεγαλύτερη δύναμη της ελληνικής μεταποίησης, αντιπροσωπεύοντας το 27,7% των επιχειρήσεων του τομέα, με κύκλο εργασιών που αγγίζει τα 20 δισ. ευρώ, η παρουσία που έχει στο Χρηματιστήριο Αθηνών όσο περνάνε τα χρόνια γίνεται ολοένα και πιο… διακριτική, με τις εισηγμένες του κλάδου να μετριούνται πλέον στα δάχτυλα (ευτυχώς ακόμη και των δύο χεριών).
Η πρόσφατη απόφαση της Ελένης και του Δημήτρη Κεπενού, βασικών μετόχων της πατρινής αλευροβιομηχανίας Μύλοι Κεπενού, να προχωρήσουν σε υποχρεωτική δημόσια προσφορά, με στόχο την απόκτηση όλων των υπόλοιπων μετοχών της εισηγμένης, κατέχοντας οι ίδιοι σχεδόν το 93% του μετοχικού κεφαλαίου, επιβεβαιώνει –και πάλι– ότι οι βιομήχανοι τροφίμων δεν έλκονται πλέον από την οργανωμένη αγορά, σε αντίθεση με ό,τι συνέβαινε 25-30 χρόνια πριν, που έκαναν ουρά στην είσοδο της πάλαι ποτέ Σοφοκλέους. Ειδικά μάλιστα τώρα, που σύμφωνα με τον νέο Κανονισμό Λειτουργίας της αγοράς το απαιτούμενο όριο της διασποράς ανέρχεται στο 25%.
Έτσι, η Μύλοι Κεπενού, με σχεδόν 59 εκατ. ευρώ πωλήσεις και 790.000 ευρώ καθαρά κέρδη, έπειτα από 24 χρόνια ως εισηγμένη οδεύει προς την έξοδο από το ταμπλό.
Πρόκειται για την 35η εταιρεία τροφίμων και ποτών που θα φύγει από το Χρηματιστήριο μέσα σε 23 χρόνια, ήτοι από το 2002 μέχρι σήμερα, με τις περισσότερες εξόδους να λαμβάνουν χώρα την περίοδο της δεκαετούς οικονομικής κρίσης.
Για ποιο λόγο οδηγήθηκαν όλα αυτά τα χρόνια τόσες εταιρείες τροφίμων εκτός Χ.Α.; Οι εξαγορές (απορρόφηση από μη εισηγμένη και διαγραφή λόγω δημόσιας πρότασης), οι συγχωνεύσεις (απορρόφηση από άλλη εισηγμένη με τελική κατάληξη τη διαγραφή) και οι αποφάσεις των βασικών μετόχων είναι κάποιοι από τους λόγους για το delisting, ενώ για αρκετές αποχωρήσεις η βασική αιτία ήταν η πτώχευση. Για αρκετές, όμως, βασική αιτία ήταν το γεγονός ότι η χρηματιστηριακή αγορά δεν είχε να προσφέρει τίποτα άλλο παρά μόνο διοικητικά έξοδα.
Βέβαια, υπάρχουν και κάποιοι βιομήχανοι τροφίμων, όπως ο Σπύρος Θεοδωρόπουλος, που βλέπουν ευκαιρίες στο χρηματιστηριακό ταμπλό. Εξού και ο στόχος του πολυσχιδούς επιχειρηματία είναι η εισαγωγή των μετοχών του ομίλου Bespoke Holdings στο Χρηματιστήριο σε βάθος τριετίας, όταν ολοκληρωθεί η διαδικασία αναδιάρθρωσης των εταιρειών που εισήλθαν στο εταιρικό σχήμα.
Το χρονικό της μεγάλης φυγής
Πηγαίνοντας προς τα πίσω τα τελευταία 25 χρόνια, οι τελευταίες αποχωρήσεις εταιρειών τροφίμων από το Χ.Α. είναι αυτές των ΚΡΕ.ΚΑ Α.Ε., Παλαιοί Οίνοι Ναούσης Holding Α.Ε. (πρώην Ι. Μπουτάρης & Yιός Holding A.E.), Π.Γ. ΝΙΚΑΣ ΑΒΕΕ και Αρτοβιομηχανία Καραμολέγκος Α.Ε.
Η αποχώρηση της Νίκας, 31 χρόνια μετά την είσοδό της στην ελληνική χρηματαγορά και 5 χρόνια μετά την εξαγορά της από τον Σπύρο Θεοδωρόπουλο, είχε ουσιαστικά προαναγγελθεί μετά και την ολοκλήρωση της εξαγοράς της Chipita A.E. από τον όμιλο Mondelēz International. Ούτε και η απόφαση της διοίκησης της αρτοβιομηχανίας Καραμολέγκος εξέπληξε τους παροικούντες την επιχειρηματική Ιερουσαλήμ, καθώς ήδη οι προθέσεις για έξοδο από το Χ.Α. είχαν διαφανεί από τον Οκτώβριο του 2021 (τότε είχε μεταβιβαστεί το 20,1% της εταιρείας, που κατέληξε στον Μανώλη Καραμολέγκο). Θυμίζουμε ότι η Νίκας και η Καραμολέγκος βγήκαν από το Χ.Α. τον Ιούλιο του 2022.
Σε ό,τι αφορά την Μπουτάρης, η οποία ανήκει από το 2022 στην εταιρεία συμμετοχών Ελληνικά Οινοποιεία Α.Ε. των αδελφών Ηλία και Θωμά Γεωργιάδη, μπορεί το επόμενο διάστημα να ξαναβρεθεί υπό διαφορετικούς όρους στο Χ.Α. Έχοντας αποκτήσει πρόσφατα και τη Σεμέλη Οινοποιητική του Μιχάλη Σάλλα, οι αδελφοί Γεωργιάδη χτίζουν μεθοδικά έναν όμιλο ποτών που στόχο έχει το χρηματιστηριακό ταμπλό όταν θα έχει αποκτήσει κρίσιμο μέγεθος. Ήδη στην ομπρέλα του ομίλου, εκτός των δύο οινοποιητικών βιομηχανιών, βρίσκεται και το φυσικό μεταλλικό νερό Ιόλη μετά την εξαγορά του από την Αθηναϊκή Ζυθοποιία, ενώ έχει υπογραφεί στρατηγική συνεργασία με την ΤΕΜΕΣ με σκοπό να αναπτυχθούν οι αμπελώνες Navarino Vineyards.
Ας σημειωθεί ότι στο μετοχικό σχήμα της Ελληνικά Οινοποιεία, που σύμφωνα με ασφαλείς πληροφορίες στοχεύει και στην απόκτηση της υπό εκκαθάριση Ευάγγελος Τσάνταλης Οινοποιητική, συμμετέχει από πέρυσι με μειοψηφικό ποσοστό και ο Γιάννης Αντετοκούνμπο, μέσω της εταιρείας επενδύσεών του.
Επιστρέφοντας στο χρονικό της μεγάλης φυγής των εταιρειών τροφίμων από το Χ.Α., είχε προηγηθεί το 2021, μέσα στην πανδημία, η διαγραφή από το Χ.Α. της μετοχής της Creta Farms, με την αλλαντοβιομηχανία, έπειτα από συμφωνία εξυγίανσης, να περνά στην ιδιοκτησία του Δημήτρη Βιντζηλαίου.
Στο τέλος του 2020 διαγράφηκε από το χρηματιστηριακό ταμπλό η μετοχή της αλευροβιομηχανίας Υιοί Χατζηκρανιώτη – Αλευροβιομηχανία Τυρνάβου, η οποία πτώχευσε έπειτα από 111 χρόνια λειτουργίας.
Το 2019, με την αποχώρηση των εταιρειών Νηρεύς και Σελόντα μετά την εξαγορά του 100% των μετοχών τους από την Andromeda Seafood, ολοκληρώθηκε η πλήρης εξαφάνιση του κλάδου των ιχθυοκαλλιεργειών από το Ελληνικό Χρηματιστήριο. Ας σημειωθεί ότι κάποτε επτά εταιρείες με ψάρια ήταν εισηγμένες στο Χ.Α. (Δίας, Seafarm, Ελληνικές Ιχθυοκαλλιέργειες, Σελόντα, Νηρέας, Γαλαξίδι, Interfish).
Η αδάνειστη και πάντα κερδοφόρος Στέλιος Κανάκης, εταιρεία εισαγωγής πρώτων υλών για τρόφιμα, καθώς εξαγοράστηκε από τη νορβηγική Orkla Food Ingredients, αποχώρησε από το Χρηματιστήριο το 2019. Η αγοράστρια υπέβαλε δημόσια πρόταση και, αφού απέκτησε το σύνολο των μετοχών της εταιρείας, αιτήθηκε τη διαγραφή των μετοχών από το Χ.Α.
Το 2019 έφυγε από το Χ.Α. και η Κρητών Άρτος, που εξαγοράστηκε από τη SwitzGroup του Ινδού επιχειρηματία Ταϊζούν Κορακιουάλα (Taizoon Khorakiwala). Η SwitzGroup μέσα σε εννέα χρόνια έχει ολοκληρώσει πάνω από 18 επενδύσεις στην Ελλάδα (Κουλουράδες, Ιωνική Σφολιάτα, Olympic Foods, Σαμούρη κ.ά.), με τρία νέα deals να βρίσκονται στα σκαριά.
Οι μετοχές των εταιρειών Ελληνική Βιομηχανία Ζάχαρης και Ελληνικές Ιχθυοκαλλιέργειες ΑΒΕΕ διεγράφησαν από το Χ.Α. 2018. Αμφότερες πτώχευσαν.
Την προηγούμενη χρονιά, το 2017, είχε πτωχεύσει η Δίας Ιχθυοκαλλιέργειες ΑΒΕΕ, φεύγοντας από το Χρηματιστήριο, ενώ η Γαλαξίδι Θαλάσσιες Καλλιέργειες, μία από τις σταθερές και υγιείς δυνάμεις του κλάδου, που εξαγοράστηκε από την εταιρεία παραγωγής ιχθυοτροφών Ίριδα το 2023, έφυγε από το Χ.Α. επίσης το 2017, έπειτα από απόφαση των μετόχων της.
Το 2016 σημαδεύτηκε από τη διαγραφή των μετοχών των εταιρειών τροφίμων Nutriart και Καρδασιλάρης. Η πάλαι ποτέ κραταιά αρτοβιομηχανία “Κατσέλης”, που μετονομάστηκε σε Nutriart αφού είχε περάσει στην κατοχή του ομίλου Δαυίδ, είχε καταθέσει αίτηση πτώχευσης το 2013.
Οι μετοχές της Ιπποτούρ εισήχθησαν στο Χ.Α. το 1939 και διαγράφηκαν το 2013, ενώ το 2015 η εταιρεία έκλεισε. Η εταιρεία, αν και λειτουργούσε τις περισσότερες δεκαετίες της επιχειρηματικής της “ζωής” ως ιπποφορβείο, από το 1996 είχε εισέλθει και στην παραγωγή μανιταριών με το εμπορικό σήμα “Αγρόκτημα Λαζαρίνα”.
Η αλυσίδα σούπερ-μάρκετ Ατλάντικ, με επικεφαλής τον Μανώλη Αποστόλου, πτώχευσε ουσιαστικά το 2011 και τυπικά το 2013. Τότε η μετοχή της διαγράφηκε από το Χ.Α.
Η μετοχή της Olympic Catering διαγράφηκε επίσης το 2013, ενώ έναν χρόνο πριν, το 2012, οι μέτοχοι της Elbisco Α.Ε. Συμμετοχών αποφάσισαν την έξοδο της εταιρείας από το Χ.Α., με τη μετοχή να διαγράφεται τον Νοέμβριο εκείνης της χρονιάς.
Επίσης το 2012 η μετοχή της Interfish Ιχθυοκαλλιέργειες διαγράφηκε από το Χ.Α., καθώς απορροφήθηκε από τη Σελόντα.
Το 2011, και ενώ είχαμε μπει στα Μνημόνια, η Vivartia Συμμετοχών βγήκε από το Χ.Α., με τη μετοχή της Marfin Investment Group (MIG), του τότε μητρικού ομίλου της εταιρείας, να παραμένει σε διαπραγμάτευση.
Η Ahold Delhaize, εισηγμένη στο Χρηματιστήριο του Άμστερνταμ, έπειτα από δύο αυξήσεις στο προσφερόμενο τίμημα προς τους μετόχους μειοψηφίας, πέτυχε να συμπληρώσει το αναγκαίο ποσοστό και να κινήσει τη διαδικασία για τη διαγραφή της μετοχής της ΑΒ Βασιλόπουλος από το χρηματιστηριακό ταμπλό, η οποία αποτελεί παρελθόν από το 2010.
Η Γρηγόρης Μικρογεύματα, με έτος ίδρυσης το 1972, έκανε εισαγωγή στο Χρηματιστήριο το 2000, με τον Βλάση Γεωργάτο, γιο του ιδρυτή, στο τιμόνι της εταιρείας. Το 2008 η εταιρεία προσπάθησε να βγει από το Χ.Α., μια κίνηση που βρήκε αντίθετους τους μετόχους της. Παρ’ όλα αυτά, το 2009 η Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς ενέκρινε τη δημόσια πρόταση αγοράς μετοχών της εταιρείας Prime Κέφαλος Συμμετοχική για εξαγορά του 97,84% της Γρηγόρης και η εταιρεία διεγράφη από το ταμπλό.
Το 2008 διαγράφηκε από το Χ.Α. και η μετοχή της Everest, μετά την απορρόφησή της από την Aλκμήνη Catering, θυγατρική της Vivartia, ενώ στην αρχή της ίδιας χρονιάς και ύστερα από έξι δεκαετίες στο χρηματιστηριακό ταμπλό (εισήχθη το 1941) διεγράφη η μετοχή της Ελαΐδος, έχοντας περάσει πλήρως στον έλεγχο της Unilever.
Σύντομη ήταν και η πορεία της ΕΒΙΚ Α.Ε. Παραγωγής, Τυποποίησης και Εμπορίας Βιολογικών Προϊόντων, με παραμονή μόλις δύο ετών στο ταμπλό του Χρηματιστηρίου Αθηνών (αποχώρησε το 2007). Η ΕΒΙΚ μαζί με τις εταιρείες χημικών και φαρμακευτικών προϊόντων Lamda Detergent και ΕΛΦΑΡΜΑ συγχωνεύθηκαν υπό τη Veterin, που ανήκε στον Λαυρέντη Λαυρεντιάδη με αντικείμενο την παραγωγή, εμπορία και διανομή κτηνιατρικών φαρμάκων.
Η συγχώνευση ΔΕΛΤΑ και Chipita και η δημιουργία της Vivartia έβγαλε εκτός Χ.Α. το 2006 την Chipita, την Goody’s και τη Γενική Τροφίμων – Μπάρμπα Στάθης.
Η 31η Δεκεμβρίου 2006 ήταν η τελευταία ημέρα διαπραγμάτευσης της μετοχής της ΔΕΛΤΑ Βιομηχανίας Παγωτού, η οποία το 2005 είχε εξαγορασθεί από τη Nestle Ελλάς.
Επίσης εκτός Χ.Α. βρέθηκαν το 2006 οι πτωχευμένες Seafarm Ionian Ιχθυοκαλλιέργειες και Ξιφίας Α.Ε. – Ιχθυηρά Καβάλας.
Και φτάνουμε στο 2002, με τη φυγή από το Χ.Α. της σοκολατοποιίας Παυλίδης, μίας εκ των παραδοσιακότερων βιομηχανιών της χώρας, που στο χαρτοφυλάκιο των προϊόντων της φιλοξενεί το αρχαιότερο ελληνικό brand name: τη σοκολάτα “Υγείας”, η οποία κυκλοφορεί στην αγορά από το 1859. Μετά τον θάνατο του Γεωργίου Παυλίδη, το 1986, τελευταίου μέλους της οικογένειας που ανέλαβε την ιστορική εταιρεία, η σοκολατοβιομηχανία θα περάσει στον έλεγχο του ομίλου της Jacobs Suchard και μετέπειτα της Kraft General Foods. Η ιστορία της Παυλίδης συνδέεται και με την εξαγορά της Chipita, αφού η Mondelez International έχει τις “ρίζες” της στην εξίσου ιστορική Kraft Foods, η οποία ιδρύθηκε το 1923 στο Σικάγο. Η πολυεθνική ιδρύθηκε το 2012, όταν η Kraft διαχώρισε τις επιχειρήσεις παντοπωλείων και σνακ από τα υπόλοιπα προϊόντα, με την τελευταία να υιοθετεί το όνομα Mondelez. Το εργοστάσιο της Παυλίδης, εξάλλου, αποτελεί τη μόνη παραγωγική παρουσία της Mondelez στην Ελλάδα.
Οι τελευταίοι των… Μοϊκανών
Έτσι, στο χρηματιστηριακό ταμπλό έχουν μείνει πλέον μόλις πέντε εταιρείες τροφίμων (Εβροφάρμα, Μύλοι Κεπενού, Κρι Κρι, Loulis Food Ingredients και Κυλινδρόμυλοι Κ. Σαραντόπουλος) και οσονούπω τέσσερις, μετά τη φυγή της Μύλοι Κεπενού, ενώ από μία εταιρεία αποτελούνται οι κλάδοι “Αναψυκτικά” (Coca-Cola HBC), “Απόσταξη & Οινοπαραγωγή (Κτήμα Κώστα Λαζαρίδη) και “Γεωργία και Αλιεία” (Αγροτικός Οίκος Σπύρου). Στην Εναλλακτική Αγορά εισηγμένη είναι η Mediterra, θυγατρική εταιρεία της Ένωσης Μαστιχοπαραγωγών Χίου.
Πηγή: Capital.gr
