Πρόσφατα, ακούσαμε τον Άδωνι Γεωργιάδη, κατά τη συζήτηση της τροπολογίας Καιρίδη για τη νομιμοποίηση λαθρομεταναστών στη χώρα μας, απαντώντας σε τοποθέτηση του Δημήτρη Νατσιού της ΝΙΚΗΣ, να δηλώνει αυτάρεσκα, ότι επιτελεί εθνικό έργο η εν λόγω τροπολογία, διότι θα επιτύχει τη βελτίωση του βιοτικού επιπέδου της πατρίδος μας.
Από εθνική σκοπιά, αυτό καταρρίπτεται εύκολα, καθώς τη νόημα έχει η βελτίωση της οικονομίας μίας χώρας σε δημογραφική κατάρρευση, αν αντικαταστήσεις τον εθνικό – γηγενή της πληθυσμό;
Έστω όμως ότι θέλουμε να το δούμε από καθαρά οικονομική σκοπιά, αδιαφορώντας για την τεράστια επιβάρυνση του δημογραφικού ισοζυγίου. Ισχύει ο ισχυρισμός;
Είναι η μετανάστευση καλή για την οικονομία;
Οι κεντρώοι-φιλελεύθεροι σχολιαστές αρέσκονται να μας λένε, συχνά με έναν σαφώς εκνευρισμένο τόνο, ότι «η μετανάστευση είναι καλή για την οικονομία».
-
- Γράφει ο Noah Carl*
Αν δεν έχετε συναντήσει μια τέτοια δήλωση πρόσφατα, εδώ είναι 16 παραδείγματα που προέρχονται από άρθρα στους Times, Guardian, Telegraph, Economist, New York Times, Washington Post, Atlantic, Huff Post, Vox, Reason και Politico:
Τι πρέπει να κάνουμε με αυτόν τον ισχυρισμό; Είναι αληθής ή ψευδής; Θα έλεγα ότι δεν είναι ούτε το ένα ούτε το άλλο- θα τον τοποθετούσα στην κατηγορία “ούτε καν λάθος”.
Μετανάστευση σημαίνει απλώς τη μετακίνηση ανθρώπων σε μια χώρα της οποίας δεν είναι πολίτες ή κάτοικοι. Περιλαμβάνει τα πάντα, από Ινδούς τεχνικούς με υψηλή εξειδίκευση που εγκαθίστανται στο Bay Area μέχρι άφραγκους Σουδανούς πρόσφυγες που διαφεύγουν τα σύνορα με την Αιθιοπία. Είναι και τα δύο αυτά είδη μετανάστευσης καλά για την οικονομία; Δεν είμαι τόσο σίγουρος.
Η μετανάστευση είναι κυριολεκτικά απλώς η προσθήκη ανθρώπων σε μια χώρα, αυξάνοντας έτσι τον συνολικό πληθυσμό (υποθέτοντας ότι δεν υπάρχει μεγάλη μετανάστευση). Η αύξηση του πληθυσμού είναι καλή για την οικονομία; Μπορούμε να το ελέγξουμε αυτό πολύ εύκολα, χρησιμοποιώντας στοιχεία για το ΑΕΠ και τον πληθυσμό από την Παγκόσμια Τράπεζα.
Το παρακάτω σχήμα εμφανίζει δύο διαγράμματα. Στα αριστερά, ο πληθυσμός απεικονίζεται σε σχέση με το ονομαστικό ΑΕΠ- στα δεξιά, απεικονίζεται σε σχέση με το κατά κεφαλήν ΑΕΠ σε PPP. (Όλες οι μεταβλητές είναι λογαριθμημένες λόγω των ιδιαίτερα λοξών κατανομών τους.) Το ονομαστικό ΑΕΠ είναι απλώς το συνολικό μέγεθος της οικονομίας, χωρίς να γίνονται προσαρμογές για το κόστος ζωής. Το κατά κεφαλήν ΑΕΠ σε PPP, αντίθετα, μετρά το βιοτικό επίπεδο μιας χώρας.
Τι μας λένε αυτά τα διαγράμματα; Λοιπόν, υπάρχει μια πολύ ισχυρή σχέση μεταξύ του πληθυσμού και του ΑΕΠ: οι χώρες με μεγαλύτερο πληθυσμό τείνουν να παράγουν περισσότερα αγαθά και υπηρεσίες – κάτι που δεν αποτελεί ιδιαίτερη έκπληξη. Από την άλλη πλευρά, υπάρχει μια ασθενής αρνητική σχέση μεταξύ του πληθυσμού και του κατά κεφαλήν ΑΕΠ: οι χώρες με μεγαλύτερο πληθυσμό τείνουν να έχουν ελαφρώς χαμηλότερο βιοτικό επίπεδο (αν και η κλίση δεν διαφέρει σημαντικά από το μηδέν).
Έτσι, το να έχεις μεγαλύτερο πληθυσμό είναι καλό για το συνολικό μέγεθος της οικονομίας, αλλά είναι κακό (ή άσχετο) για το βιοτικό επίπεδο.
Όταν οι άνθρωποι με ανώτερα πτυχία μας διαβεβαιώνουν ότι «η μετανάστευση είναι καλή για την οικονομία», σίγουρα μιλούν για το βιοτικό επίπεδο; Διαφορετικά, ο ισχυρισμός είναι σχεδόν ασήμαντος: εφόσον κάποιος κάνει μια ώρα εργασίας το χρόνο και δεν εμποδίζει κανέναν άλλο να εργαστεί, έχει προσθέσει στο ΑΕΠ.
Αλλά κανείς δεν ενδιαφέρεται πραγματικά για το συνολικό μέγεθος της οικονομίας- αυτό που τους ενδιαφέρει είναι το βιοτικό επίπεδο. Θα προτιμούσατε να ζείτε στη Δανία παρά στην Ινδία, παρόλο που το ΑΕΠ της Ινδίας είναι σχεδόν δέκα φορές υψηλότερο. Το ερώτημα λοιπόν γίνεται: είναι η μετανάστευση καλή για το βιοτικό επίπεδο μιας χώρας;
Λοιπόν, εξαρτάται. Και όχι μόνο λίγο – εξαρτάται πολύ. Η επίδραση της μετανάστευσης στο βιοτικό επίπεδο μιας χώρας κυμαίνεται από «ουσιαστικά θετική» έως «ουσιαστικά αρνητική». Και όπως συμβαίνει με τους αστυνομικούς πυροβολισμούς και τα φυλετικά χάσματα SES, δεν χρειάζεστε πραγματικά περίπλοκες μελέτες για να το καταλάβετε αυτό.
Συμβάλλουν όλοι εξίσου στην οικονομία; Όχι. Μπορεί να προβλεφθεί η συμβολή κάποιου στην οικονομία με βάση παράγοντες όπως η εκπαίδευση και η χώρα καταγωγής; Ναι. Ως εκ τούτου, ορισμένα είδη μετανάστευσης θα είναι καλά για την οικονομία και ορισμένα είδη θα είναι κακά.
Οι μετανάστες δεν αποτελούν μια μαγική κατηγορία ανθρώπων που, απλώς και μόνο λόγω της μετακίνησής τους σε μια άλλη χώρα, είναι προορισμένοι να κάνουν τη χώρα αυτή πλουσιότερη. Μπορεί να είναι πιο παραγωγικοί από τους ανθρώπους που βρίσκονται ήδη εκεί, ή μπορεί να είναι λιγότερο παραγωγικοί. Αν είναι λιγότερο παραγωγικοί, θα είναι κακοί για την οικονομία.
Αυτό είναι προφανές όταν το σκεφτείτε. Αλλά για να γίνει κατανοητό το θέμα, ορίστε ένα πείραμα σκέψης. Ας υποθέσουμε ότι οι μισοί κάτοικοι της Γαλλίας μετακομίζουν στη Βρετανία και οι μισοί κάτοικοι της Βρετανίας μετακομίζουν στη Γαλλία. Ουάου, 50% μετανάστευση! Αυτό θα κάνει τη Γαλλία και τη Βρετανία πλουσιότερες; Προφανώς όχι. Αν μη τι άλλο, θα τις κάνει φτωχότερες, καθώς χρειάζεται χρόνος για να προσαρμοστούν οι άνθρωποι σε μια νέα κοινωνία.
Ακόμα δεν έχετε πειστεί; Ακολουθεί ένας αριθμός από μια έκθεση που δημοσιεύθηκε από το Υπουργείο Οικονομικών της Δανίας. (Ο Emil Kirkegaard κάλυψε την έκθεση πέρυσι.) Δείχνει τις καθαρές συνεισφορές στα δημόσια οικονομικά – ένα αξιοπρεπές μέτρο του “είναι καλό για την οικονομία” – για διάφορες κατηγορίες ανθρώπων. Το αριστερό διάγραμμα δείχνει τις καθαρές συνεισφορές σε όλη τη διάρκεια της ζωής- το δεξιό διάγραμμα τον μέσο όρο και τις προσαρμοσμένες στην ηλικία καθαρές συνεισφορές.
Εξετάζοντας το αριστερό διάγραμμα, η γαλάζια γραμμή με την ένδειξη “MENAPT-lande i alt” αντιστοιχεί στους μετανάστες από τη Μέση Ανατολή, τη Βόρεια Αφρική, το Πακιστάν και την Τουρκία. Όπως μπορείτε να δείτε, πέφτει κάτω από τη μηδενική γραμμή σε κάθε ηλικία, πράγμα που σημαίνει ότι ακόμη και στη μέση του εργασιακού τους βίου, οι εν λόγω μετανάστες είναι καθαρά αρνητικοί για τα δημόσια οικονομικά. (Παίρνουν περισσότερα επιδόματα και δημόσιες υπηρεσίες από όσα πληρώνουν σε φόρους).
Περνώντας στο δεξί διάγραμμα, οι ράβδοι με την ένδειξη “Indvandere, MENAPT” αντιστοιχούν στην ίδια ομάδα μεταναστών. Το σκούρο μπλε είναι η μέση καθαρή συνεισφορά- το ροζ είναι η προσαρμοσμένη στην ηλικία καθαρή συνεισφορά. Και οι δύο τιμές είναι σημαντικά αρνητικές.
Οι ράβδοι με την ένδειξη “Efterkommere, MENAPT” αντιστοιχούν στην ίδια ομάδα απογόνων των μεταναστών. Και πάλι, και οι δύο τιμές είναι σημαντικά αρνητικές, οπότε ακόμη και στη δεύτερη γενιά, οι άνθρωποι από τις σχετικές χώρες είναι καθαρά αρνητικοί για τα δημόσια οικονομικά. Ενώ μπορεί να υπάρχουν ανθρωπιστικά επιχειρήματα για την αποδοχή τους, σίγουρα δεν είναι καλοί για την οικονομία.
Εφόσον δεν συνεισφέρουν όλοι εξίσου, κάποιοι πρέπει να συνεισφέρουν περισσότερο και άλλοι λιγότερο. Δεν μπορεί να γίνει αλλιώς. Συνολικά, η «μετανάστευση» δεν είναι ούτε καλή ούτε κακή για την οικονομία. Εξαρτάται αποκλειστικά από τα χαρακτηριστικά των μεταναστών.
Το να λέμε ότι «η μετανάστευση είναι καλή για την οικονομία» είναι σαν να λέμε ότι «οι λευκοί κόκκοι είναι καλοί για τον καφέ σας». Αν οι λευκοί κόκκοι τυχαίνει να είναι ζάχαρη, η δήλωση μπορεί κάλλιστα να είναι αληθινή, αλλά αν οι λευκοί κόκκοι τυχαίνει να είναι αλάτι, νομίζω ότι θα συμφωνήσετε ότι είναι ψευδής.
Γιατί, λοιπόν, οι έξυπνοι άνθρωποι επαναλαμβάνουν αδιάκοπα αυτό το τροπάριο;
Κάποιοι το κάνουν επειδή θέλουν να σηματοδοτήσουν τη φυλετική τους ένταξη. Επιμένοντας ότι «η μετανάστευση είναι καλή για την οικονομία» είναι ένας τρόπος να μεταδώσετε ότι ανήκετε στην κεντρώα-φιλελεύθερη φυλή – ότι έχετε προοδευτικές, κοσμοπολίτικες αξίες και ότι σίγουρα δεν σας αρέσει αυτός ο απαίσιος Νάιτζελ Φάρατζ!
Σε άλλες περιπτώσεις, όμως, οφείλεται σε εσφαλμένη επιχειρηματολογία. Οι άνθρωποι βλέπουν μια μελέτη που διαπιστώνει, ας πούμε, μια υπερεκπροσώπηση των μεταναστών μεταξύ των ιδρυτών των εταιρειών Fortune 500. Και συμπεραίνουν ότι οι μετανάστες γενικά πρέπει να είναι πιο πιθανό να ιδρύσουν τέτοιες εταιρείες. Συμβουλή: επειδή οι μετανάστες υψηλής ειδίκευσης στην Αμερική ιδρύουν πολλές εταιρείες, δεν σημαίνει ότι το κάνουν και οι μετανάστες χαμηλής ειδίκευσης στην Ευρώπη. (Στην πραγματικότητα, δεν το κάνουν.)
Υπάρχουν διάφορα επιχειρήματα υπέρ της μετανάστευσης, τα οποία μπορεί να έχουν ή να μην έχουν βάση. Ο ισχυρισμός ότι «η μετανάστευση είναι καλή για την οικονομία» είναι τόσο αόριστος ώστε να μην έχει νόημα.
O Noah Carl είναι συντάκτης του Aporia Magazine στο οποίο δημοσιεύθηκε το παρόν άρθρο
