Σήμερα είναι η 80ή επέτειος της μεγαλύτερης αντιστασιακής πράξης στον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο που ονομάστηκε «εξέγερση της Βαρσοβίας». Μια εξέγερση που προδόθηκε από τον προελαύνοντα κόκκινο στρατό που έμεινε σε ρόλο παρατηρητή, προκειμένου αργότερα να ενσωματώσει την Πολωνία στο «σιδηρούν παραπέτασμα».
Στις 5 το απόγευμα της 1ης Αυγούστου 1944 ξεκινά η εξέγερση όταν 30.000 στρατιώτες του Πολωνικού Στρατού Εσωτερικού επιτέθηκαν στους Γερμανούς κατακτητές.
Η εξέγερση διήρκεσε 63 ημέρες. 250.000 Πολωνοί σκοτώθηκαν και το 80% της Βαρσοβίας καταστράφηκε. Καθώς ο Κόκκινος Στρατός πλησίαζε στη Βαρσοβία , οι σοβιετικές αρχές, υποσχόμενες βοήθεια, ενθάρρυναν την εκεί πολωνική αντίσταση να οργανώσει εξέγερση κατά των Γερμανών. Ωστόσο, η πολωνική αντίσταση, γνωστή ως Εσωτερικός Στρατός, ήταν ανήσυχη επειδή η Σοβιετική Ένωση είχε ήδη αναλάβει τον άμεσο έλεγχο της ανατολικής Πολωνίας και είχε υποστηρίξει τη δημιουργία της Πολωνικής Επιτροπής Εθνικής Απελευθέρωσης για να διαχειριστεί το υπόλοιπο της κατεχόμενης από τη Σοβιετική Ένωση πολωνικής επικράτειας. Ελπίζοντας να αποκτήσει τον έλεγχο της Βαρσοβίας πριν ο Κόκκινος Στρατός την “απελευθερώσει”, ο Στρατός Εσωτερικού ακολούθησε τη σοβιετική πρόταση για εξέγερση.
Υπό τη διοίκηση του στρατηγού Tadeusz Bór-Komorowski, το σώμα της Βαρσοβίας με 50.000 στρατιώτες επιτέθηκε στη σχετικά αδύναμη γερμανική φρουρά την 1η Αυγούστου. Μέσα σε τρεις ημέρες οι Πολωνοί είχαν ανακτήσει τον έλεγχο του μεγαλύτερου μέρους της πόλης, αλλά απέτυχαν να καταλάβουν τις κύριες αρτηρίες μεταφοράς και επικοινωνίας, όπως σιδηροδρομικούς σταθμούς και οδικές διασταυρώσεις. Μέχρι τις 20 Αυγούστου οι γερμανικές δυνάμεις στην πόλη είχαν καταστρώσει σταθερά σχέδια για αντεπίθεση, την οποία και πραγματοποίησαν στις 25 Αυγούστου. Πρόκειται για μια καλά υποστηριζόμενη και βίαιη επίθεση, κατά την οποία σφαγιάστηκαν έως και 40.000 Πολωνοί πολίτες. Σχεδιασμένη να διαρκέσει δέκα ημέρες, η εξέγερση εισήλθε τώρα σε φάση πολιορκίας που ευνοούσε τους καλύτερα εξοπλισμένους και εφοδιασμένους Γερμανούς.
Εν τω μεταξύ, ο Κόκκινος Στρατός, ο οποίος είχε κρατηθεί κατά τις πρώτες ημέρες της εξέγερσης από μια γερμανική επίθεση, κατέλαβε μια θέση στην Πράγα, ένα προάστιο απέναντι από τον ποταμό Βιστούλα στη Βαρσοβία, και παρέμεινε αδρανής. Επιπλέον, η σοβιετική κυβέρνηση αρνήθηκε να επιτρέψει στους δυτικούς Συμμάχους να χρησιμοποιήσουν τις σοβιετικές αεροπορικές βάσεις για την αεροπορική μεταφορά προμηθειών στους πολιορκημένους Πολωνούς. Οι δυτικές δυνάμεις προσπάθησαν να βοηθήσουν τους Πολωνούς, αλλά η απόσταση μεταξύ αυτών και της πόλης περιόριζε τις δυνατότητές τους- οι πτήσεις από το κατεχόμενο από τους Συμμάχους Μπρίντιζι της Ιταλίας διέσχιζαν πάνω από 800 μίλια (1.300 χλμ.) εχθρικού εδάφους και οι απώλειες ήταν εξαιρετικές. Τελικά, στις 13 Σεπτεμβρίου ο Σοβιετικός πρωθυπουργός Ιωσήφ Στάλιν ξεκίνησε περιορισμένες ρίψεις ανθρωπιστικής και στρατιωτικής βοήθειας από αέρος στη Βαρσοβία, αλλά ήταν πολύ λίγο και πολύ αργά για να βοηθήσει τους Πολωνούς.
Χωρίς σημαντική συμμαχική υποστήριξη, ο εγχώριος στρατός διασπάστηκε σε μικρές, ασύνδετες μονάδες και αναγκάστηκε να παραδοθεί όταν εξαντλήθηκαν οι προμήθειές του (2 Οκτωβρίου). Ο Μπορ-Κομορόφσκι και οι δυνάμεις του αιχμαλωτίστηκαν και οι Γερμανοί στη συνέχεια εκτόπισαν συστηματικά τον υπόλοιπο πληθυσμό της πόλης και ισοπέδωσαν την ίδια την πόλη. Σε αυτή τη δεύτερη εξέγερση της Βαρσοβίας σκοτώθηκαν 15.000 αντάρτες και 250.000 άμαχοι, ενώ οι Γερμανοί έχασαν περίπου 16.000 άνδρες.
Επιτρέποντας στους Γερμανούς να καταστείλουν την εξέγερση της Βαρσοβίας, οι σοβιετικές αρχές τους επέτρεψαν επίσης να εξαλείψουν το κύριο σώμα της στρατιωτικής οργάνωσης που υποστήριζε την εξόριστη πολωνική κυβέρνηση στο Λονδίνο. Κατά συνέπεια, όταν ο σοβιετικός στρατός κατέλαβε ολόκληρη την Πολωνία, υπήρξε ελάχιστη αποτελεσματική οργανωμένη αντίσταση στην εγκαθίδρυση της σοβιετικής πολιτικής κυριαρχίας στη χώρα και στην επιβολή της υπό κομμουνιστική ηγεσία Προσωρινής Κυβέρνησης της Πολωνίας (1η Ιανουαρίου 1945).
