Ο πόλεμος στην Ουκρανία είναι ένας πόλεμος με αντιπροσώπους. Η Ουκρανία είναι ο πληρεξούσιος της Αμερικής και του ΝΑΤΟ. Για να αναχαιτίσουν μια ρωσική εισβολή, η Αμερική και οι σύμμαχοί της στο ΝΑΤΟ βοηθούν τους Ουκρανούς να υπερασπιστούν τη χώρα τους ενάντια στους εισβολείς με κάθε τρόπο, εκτός από το να πατήσουν πόδι στο έδαφος. Το ερώτημα είναι πόσο καιρό θα επιμείνουν η Αμερική και οι σύμμαχοί της και αν οι αντίστοιχες εκλεγμένες κυβερνήσεις μπορούν, με την πάροδο του χρόνου, να πείσουν τους ψηφοφόρους τους ότι τα οφέλη από τη συνεχή υποστήριξη της Ουκρανίας αντισταθμίζουν το κόστος, στην προκειμένη περίπτωση σχεδόν εξ ολοκλήρου οικονομικό.
Ο Βλαντιμίρ Πούτιν, κοιτάζοντας στον καθρέφτη και βλέποντας την εγκατάλειψη από την Αμερική των πληρεξουσίων της στο Βιετνάμ, και πιο πρόσφατα, του συμμάχου της στο Αφγανιστάν, σίγουρα φαίνεται να το πιστεύει.
Πόλεμος στην πυρηνική εποχή
Στην πυρηνική εποχή, οι μεγάλες δυνάμεις δεν εμπλέκονται άμεσα σε ολοκληρωτικό πόλεμο μεταξύ τους. Αν θέλουν να επιτύχουν γεωπολιτικούς στόχους με στρατιωτικά μέσα, εμπλέκονται σε πόλεμο μέσω αντιπροσώπων. Αυτό συνέβη στην Κορέα, το Βιετνάμ και το Αφγανιστάν και συμβαίνει αυτή τη στιγμή στην Ουκρανία και το Ισραήλ στη Μέση Ανατολή.
Όταν η αποτροπή αποτυγχάνει, τα διδάγματα από τα τελευταία τρία τέταρτα του αιώνα λένε μια συναρπαστική ιστορία.
Η Αμερική δεν έχασε τον πόλεμο του Βιετνάμ στο πεδίο της μάχης. Απλώς άφησε τη χώρα στις κομμουνιστικές δυνάμεις αντί να υπομείνει ένα δαπανηρό αδιέξοδο, όπως έκανε (με επιτυχία) στην Κορέα. Αυτό το αδιέξοδο με την πυρηνικά οπλισμένη πλέον Βόρεια Κορέα διήρκεσε 70 χρόνια και η Νότια Κορέα στέκεται σήμερα ως μια ακμάζουσα δημοκρατία. Τα εύσημα αξίζουν στους προέδρους Τρούμαν και Αϊζενχάουερ για τη διορατικότητά τους.
Οι Βορειοβιετναμέζοι και οι εισβολείς Βιετκόνγκ στο Νότιο Βιετνάμ ήταν δυνάμεις πληρεξουσίων της τότε επεκτατικής ΕΣΣΔ και της κομμουνιστικής Κίνας που συνεργάζονταν και υποστήριζαν τους πληρεξουσίους τους με ατιμωρησία. Βρισκόμασταν σε έναν αδήλωτο πόλεμο δι’ αντιπροσώπων. Η ΕΣΣΔ, η κομμουνιστική Κίνα και οι βορειοβιετναμέζοι πληρεξούσιοι τους επέμειναν και επικράτησαν όταν η Αμερική έχασε την πολιτική βούληση να συνεχίσει και να αποδεχτεί κάποια μορφή αδιεξόδου, ιδιαίτερα μετά το σκάνδαλο Watergate. Με τον Πρόεδρο Νίξον να έχει φύγει και το Κογκρέσο να βρίσκεται σε αντιπολεμικά χέρια, η υποστήριξη για τον πόλεμο στο Βιετνάμ έληξε.
Στον απόηχο της νίκης στο Βιετνάμ, η Σοβιετική Ένωση υποδαύλισε τους λεγόμενους «Πολέμους Εθνικής Απελευθέρωσης» για να επεκτείνει τη δύναμη και την επιρροή της στη Νότια και Κεντρική Αμερική και την Αφρική. Εισέβαλαν στο Αφγανιστάν για να στηρίξουν την κομμουνιστική κυβέρνηση που είχαν εγκαταστήσει. Το περιβόητο ντόμινο έπεφτε. Τότε εξελέγη ο Ρόναλντ Ρέιγκαν. «Οι ΗΠΑ κερδίζουν, αυτοί χάνουν».
Ο παρατεταμένος πόλεμος στο Αφγανιστάν
Εν τω μεταξύ, οι Ηνωμένες Πολιτείες υποστήριζαν τις μη κομμουνιστικές δυνάμεις, τους πληρεξουσίους τους, σε όλο τον κόσμο για να αντισταθούν στις σοβιετικής έμπνευσης εξαγορές με όπλα, εκπαίδευση και πληροφορίες. Μετά την εισβολή της Σοβιετικής Ένωσης το 1979, η Αμερική εξόπλισε την αφγανική αντίσταση σε έναν 10ετή πόλεμο που τελικά είδε τον σοβιετικό στρατό να εγκαταλείπει τη χώρα. Τα εύσημα στον Πρόεδρο Ρέιγκαν για την ηγεσία του.
Όμως ο πόλεμος δι’ αντιπροσώπων στο Αφγανιστάν δεν είχε τελειώσει. Στα μέσα της δεκαετίας του 1990 εμφανίστηκαν οι Ταλιμπάν – ένα απόσπασμα νεαρών Αφγανών ανδρών, που μεγάλωσαν σε ριζοσπαστικά ισλαμιστικά σχολεία (Madrassas) στο Πακιστάν τις δεκαετίες του 1980 και του 1990. Δημιουργήθηκαν, εκπαιδεύτηκαν και εξοπλίστηκαν από τις πακιστανικές στρατιωτικές και μυστικές υπηρεσίες για να επεκτείνουν τη δύναμη και την επιρροή του Πακιστάν στο Αφγανιστάν. Το 2001, μετά την 11η Σεπτεμβρίου, ως αποτέλεσμα της απροθυμίας της κυβέρνησης των Ταλιμπάν να παραδώσει τον «φιλοξενούμενο» της Αλ Κάιντα, τον Οσάμα Μπιν Λάντεν, στη δικαιοσύνη των ΗΠΑ, η Αμερική ξεκίνησε έναν πόλεμο που διήρκεσε περίπου 20 χρόνια εναντίον των πληρεξουσίων των Ταλιμπάν του Πακιστάν.
Οι ΗΠΑ δεν μπόρεσαν να νικήσουν τους πληρεξουσίους του ισχυρού γειτονικού Πακιστάν. Αλλά με τους συμμάχους τους στο ΝΑΤΟ, κατάφεραν να επιτύχουν ένα αδιέξοδο. Δυστυχώς, η Αμερική, υπό την ηγεσία των προέδρων Τραμπ και Μπάιντεν, απέρριψε το αδιέξοδο και, στο τέλος, ο Μπάιντεν αποχώρησε βιαστικά, επαίσχυντα και επιδεικνύοντας ανικανότητα. Το Πακιστάν και οι πληρεξούσιοι του, Ταλιμπάν ήταν νικητές. Ο κόσμος δεν έχει ακόμη νιώσει τις συνέπειες αυτής της απόφασης.
Οι τρομοκράτες της Μέσης Ανατολής είναι εντολοδόχοι του Ιράν
Τέλος, υπάρχουν οι πόλεμοι δι’ αντιπροσώπων του Ιράν στη Μέση Ανατολή. Οι μουλάδες, που λειτουργούν με ατιμωρησία μέχρι στιγμής, χρησιμοποιούν τον πληρεξούσιο τους, τη Χαμάς, για να διεξάγουν πόλεμο κατά του Ισραήλ. Ένας άλλος ιρανικός πληρεξούσιος, η Χεζμπολάχ (με τη βοήθεια της Ρωσίας), στηρίζει τη δικτατορία Άσαντ στη Συρία και απειλεί το Ισραήλ από έναν αδύναμο Λίβανο. Οι Χούτι, πληρεξούσιοι του Ιράν στην Υεμένη απειλούν κρίσιμες ναυτιλιακές οδούς στην Ερυθρά Θάλασσα με μη επανδρωμένα αεροσκάφη και πυραύλους.
Οι συνεχείς διαδηλώσεις κατά του Ισραήλ και των ΗΠΑ σε όλο τον κόσμο, ευνοούν τους Ιρανούς και τους εντολοδόχους τους. Με τη Ρωσία σε στενή συνεργασία με το Ιράν, και την Κίνα να αγοράζει πετρέλαιο και από τους δύο και να πουλάει πίσω βιομηχανικά προϊόντα, τα προβλήματα για το Ισραήλ και τη Δύση έχουν επιδεινωθεί, ιδιαίτερα μακροπρόθεσμα.
Όπως και οι επιτυχημένοι πόλεμοι δι’ αντιπροσώπων κατά της Αμερικής και της Δύσης στο Βιετνάμ και το Αφγανιστάν, οι πόλεμοι δι’ αντιπροσώπων στη Μέση Ανατολή δεν έχουν ακόμη αγγίξει τον κύριο χορηγό τους, το Ιράν. Το αν το Ιράν θα παραμείνει απομονωμένο από τους πολέμους αντιπροσώπων του με την πάροδο του χρόνου θα μπορούσε κάλλιστα να καθορίσει ποιος κερδίζει και ποιος χάνει. Μέχρι στιγμής, φοβούμενοι έναν ευρύτερο πόλεμο, ούτε οι ΗΠΑ ούτε το Ισραήλ έχουν θελήσει να τα βάλουν με το Ιράν.
Η ιστορία δείχνει ότι οι δυτικές δημοκρατίες έχουν πρόβλημα επιμονής όταν πρόκειται για πολέμους με αντιπροσώπους, ειδικά σε σύγκριση με τα αυταρχικά καθεστώτα όπου τα κυβερνητικά όργανα δεν χρειάζεται να λογοδοτήσουν στους ψηφοφόρους. Η κομμουνιστική Κίνα, η Ρωσία, το Πακιστάν, το Ιράν κ.λπ. έχουν αναπτύξει δυνάμεις αντιπροσώπων χωρίς να ανησυχούν για την εσωτερική αντιπολίτευση στις πολιτικές τους.
Οι απολυταρχίες μπορούν να θυσιάσουν ζωές με τρόπο που οι δημοκρατίες δεν μπορούν. Για παράδειγμα, ο Πούτιν έχει τετραπλάσιο ανθρώπινο δυναμικό από την Ουκρανία και στέλνει Ρώσους στρατιώτες να πολεμήσουν και να πεθάνουν στον πόλεμο χωρίς σημαντική κριτική, ενώ η Ουκρανία, με πολύ μικρότερο ανθρώπινο δυναμικό, πρέπει να είναι ιδιαίτερα ευαίσθητη στις απώλειες της. Η Ρωσία προπαγανδίζει και καταπιέζει εύκολα το κοινό της και του παρέχει μια εξελιγμένη και πειστική εναλλακτική πραγματικότητα.
Οι δημοκρατίες δεν μπορούν να λένε ψέματα στο κοινό τους και να είναι επιτυχείς. Δεν μπορούν να αγνοήσουν τη θέληση και την υπομονή του κοινού τους. Οι απολυταρχίες μπορούν να κάνουν και τα δύο.
Όπως έμαθε η Αμερική – με οδυνηρό τρόπο, η στρατιωτική ισχύς από μόνη της δεν αρκεί για να επικρατήσει. Αν η νίκη είναι ο στόχος, θα πρέπει να χρησιμοποιηθεί κάθε σχετικό πολεμικό όπλο (εκτός από τα πυρηνικά). Ωστόσο, στην αντιμετώπιση ενός πυρηνικά εξοπλισμένου αντιπάλου όπως η Ρωσία, είναι απόλυτη ανοησία να βγάλει κανείς τα πυρηνικά από το τραπέζι μονομερώς, όπως έκανε ο πρόεδρος Μπάιντεν στην Ουκρανία, υποβάλλοντας τον ίδιο και τη Δύση στον πυρηνικό εκβιασμό του Πούτιν.
Οι επικριτές της ηγεσίας του κ. Μπάιντεν λένε ότι καθυστέρησε την παράδοση των απαραίτητων όπλων, θέτοντας το ερώτημα: Ήθελε η κυβέρνηση Μπάιντεν να νικήσει τους Ρώσους όσο η νίκη ήταν εφικτή;
Η σαφής και αποτελεσματική κοινοποίηση των στόχων και των σκοπών στο κοινό από την αρχή της σύγκρουσης δεν συνέβη στην Ουκρανία. Το σύνθημα «ό,τι χρειαστεί» είναι νεφελώδες με ακαθόριστη εξέλιξη. Είναι ο Μπάιντεν καν σε θέση να εξηγήσει τον επείγοντα χαρακτήρα της Ουκρανίας στον αμερικανικό λαό;
Αν η νίκη δεν είναι δυνατή και μπορεί να επιτευχθεί μόνο αδιέξοδο, το κοινό πρέπει να γνωρίζει αν και γιατί αυτό είναι μια ανώτερη εναλλακτική λύση από το να εγκαταλείψει απλώς τη μάχη και να παραδοθεί στον αντίπαλο. Σε όλες τις περιπτώσεις, η ισχυρή ηγεσία από εκλεγμένους προέδρους και πρωθυπουργούς είναι ζωτικής σημασίας, αλλά ο τελευταίος Ουίνστον Τσόρτσιλ είναι δύσκολο να βρεθεί. Ελλείψει τέτοιας ηγεσίας, οι πόλεμοι δι’ αντιπροσώπων μπορεί κάλλιστα να είναι μια χαμένη πρόταση για τις δημοκρατίες. Αν ισχύει το τελευταίο, ίσως είναι λογικό να μην εμπλακούν οι ΗΠΑ καθόλου. Στον πόλεμο, η ιστορία δείχνει ξεκάθαρα ότι η ολιγοψυχία είναι χαμένη υπόθεση.
Ο τρόπος με τον οποίο οι δημοκρατικές κοινωνίες αντιδρούν στους σημερινούς πολέμους δι’ αντιπροσώπων μπορεί κάλλιστα να καθορίσει τη μοίρα της Δύσης. Σίγουρα, θα καθορίσει το πώς η ιστορία θα κρίνει τον Μπάιντεν. Αυτοί οι πόλεμοι κρέμονται από μια κλωστή σήμερα. Ο κόσμος παρακολουθεί.
Κάρτα αποτελεσμάτων πολέμου με αντιπροσώπους
- 1953 Κορέα: Αδιέξοδο
- 1975 Βιετνάμ: Νίκη των Απολυταρχιών (αλλά μόνο αφού οι Δημοκρατίες απέρριψαν το Αδιέξοδο)
- Στα τέλη της δεκαετίας του 1980 Λατινική Αμερική, Αφρική: Αδιέξοδο (στη συνέχεια η ΕΣΣΔ καταρρέει και οι Δημοκρατίες νικούν)
- 1989 Αφγανιστάν 1.0: Νίκη των Δημοκρατιών
- 2021 Αφγανιστάν 2.0: Νίκη των Απολυταρχιών (αλλά μόνο αφού οι Δημοκρατίες απέρριψαν το Αδιέξοδο)
- 2023 Ουκρανία: Εν εξελίξει
- 2023 Ισραήλ: Εν εξελίξει
Ντον Ρίτερ
Πηγή: American Spectator
