Στην Ολλανδία, υπάρχει μεγάλη αναταραχή στον πολιτιστικό τομέα για την πρόθεση της ολλανδικής κυβέρνησης να αυξήσει τον ΦΠΑ στον πολιτισμό, τα βιβλία και τον αθλητισμό, αυξάνοντας τον συντελεστή από 9% σε 21% από την 1η Ιανουαρίου 2026. Η εν λόγω αύξηση του ΦΠΑ αποτελεί πράγματι πρόβλημα για τον πολιτιστικό τομέα, ο οποίος έχει υποστεί σημαντικές πιέσεις μετά το COVID-19. Ωστόσο, σε γενικές γραμμές, πρόκειται για ένα σχετικά μικρό πρόβλημα- και, στην πραγματικότητα, η φασαρία που γίνεται γι’ αυτό χρησιμεύει για να αποσπάσει την προσοχή από ένα πολύ μεγαλύτερο πρόβλημα στον ολλανδικό πολιτιστικό τομέα. Διότι αυτό που καταστρέφει τον πολιτιστικό τομέα εκ των έσω είναι η woke ατζέντα, η οποία δεν αποσκοπεί τελικά στην αναμόρφωση του τομέα, αλλά στην πλήρη καταστροφή όλων των ιδρυμάτων πολιτιστικής κληρονομιάς.
Είναι υπερβολικές αυτές οι εκτιμήσεις; Φοβάμαι πως όχι. Εξάλλου, ο «γουοκισμός» υποστηρίζει ότι η δυτική πολιτιστική κληρονομιά είναι έκφραση της αποικιοκρατίας, του ρατσισμού και της κατάχρησης εξουσίας. Με άλλα λόγια, αυτή η πολιτιστική κληρονομιά είναι κληρονομιά του προνομιούχου λευκού άνδρα και των «κακών» ιστορικών του πράξεων. Επομένως, είναι απολύτως λογικό οι οπαδοί της ιδεολογίας woke να θέλουν να δημιουργήσουν έναν νέο κόσμο, «απαλλαγμένο από αυτό που υπήρξε» (για να το θέσουμε με τα λόγια της Καμάλα Χάρις). Αλλά, εξ ορισμού, η έννοια της tabula rasa είναι ασυμβίβαστη με την επιθυμία να αποκτήσουμε μια ουσιαστική και διαρκή πολιτιστική κληρονομιά.
Αυτός ο αντι-λευκός ρατσισμός έχει προωθηθεί με ζήλο από πολλά καλλιτεχνικά ιδρύματα στις Κάτω Χώρες την τελευταία δεκαετία περίπου: εν μέρει επειδή πολλοί από τους ίδιους τους πολιτιστικούς διαχειριστές είναι βουτηγμένοι στο δόγμα woke, και εν μέρει επειδή με αυτόν τον τρόπο οι οργανισμοί αυτοί προσπαθούν να ανταποκριθούν στις απαιτήσεις ένταξης και ποικιλομορφίας των ταμείων και των προσώπων που παρέχουν επιχορηγήσεις, επιδοτήσεις και άλλα είδη χρηματοδότησης. Ως αποτέλεσμα, οι πολιτιστικοί οργανισμοί καταλήγουν στο συμπέρασμα ότι η υποταγή στον γουοκισμό είναι ο μόνος τρόπος για να εξασφαλίσουν τις ζωτικής σημασίας επιδοτήσεις -και συνεπώς τη συνέχιση της ύπαρξης των ολλανδικών καλλιτεχνικών ιδρυμάτων στο μέλλον. Όμως δεν αντιλαμβάνονται ότι με την προσκόλληση σε μια ιδεολογία που είναι ανοιχτά εχθρική προς τη δυτική πολιτιστική κληρονομιά, τα εν λόγω καλλιτεχνικά ιδρύματα θα υπονομεύσουν τελικά το ίδιο τους το δικαίωμα ύπαρξης. Αρνούνται να δουν ότι αυτό που παρουσιάζεται ως «ιστορικά μολυσμένο» δεν θα μπορέσει ποτέ να γίνει πλήρως αποδεκτό, τουλάχιστον όχι στα μάτια των άκαμπτων ιδεολόγων του δόγματος woke, οι οποίοι έχουν εδραιωθεί βαθιά στον κόσμο των ολλανδικών πολιτιστικών ταμείων και της δημόσιας διοίκησης.
Ο άκαμπτος και ανελέητος χαρακτήρας της woke ιδεολογίας απεικονίστηκε πρόσφατα και με οδυνηρό τρόπο από το πετσόκομμα των μουσικών συνόλων και των ιδρυμάτων νεολαίας για την κλασική μουσική στην Ολλανδία. Παρόλο που αυτά τα σύνολα και τα ιδρύματα λαμβάνουν συχνά θετική αξιολόγηση σε pro forma βάση, εντούτοις καταλήγουν πάντοτε κάτω από αυτό που ονομάζεται «γραμμή κοπής» και, ως εκ τούτου, πρέπει να βρουν κάποιον τρόπο να επιβιώσουν χωρίς επιχορήγηση για το ορατό μέλλον.
Μια αξιοσημείωτη περίπτωση είναι το σύνολο μπαρόκ Holland Baroque, το οποίο αξιολογείται πολύ θετικά τόσο από το Ολλανδικό Συμβούλιο Τεχνών όσο και από το Ταμείο Παραστατικών Τεχνών (FPK). Το FPK δηλώνει με σιγουριά ότι «Η επιλογή του προγράμματος, που περιλαμβάνει τόσο ιστορικές δυτικές παραδόσεις όσο και παραδόσεις μη δυτικών πολιτισμών, θα οδηγήσει σε συναυλίες με ελκυστικές προοπτικές». Το Συμβούλιο Τεχνών συμφωνεί, επαινώντας τον «δικό του και μοναδικό ήχο» και τα «συναρπαστικά προγράμματα» του Holland Baroque. Επιπλέον, το Συμβούλιο Τεχνών πιστεύει ότι το Holland Baroque έχει «τη σωστή κεραία του πνεύματος της εποχής και των σημαντικών εξελίξεων στην κοινωνία». Στα χαρτιά, φαίνεται ότι τόσο το Συμβούλιο Τεχνών όσο και το FPK πιστεύουν ότι το Holland Baroque κάνει εξαιρετικές επιλογές σε ό,τι κάνει. Ωστόσο, στις 3 Ιουλίου του τρέχοντος έτους, η Holland Baroque έλαβε το μήνυμα ότι τόσο το FPK όσο και το Συμβούλιο Τεχνών επιθυμούν τη διακοπή της επιχορήγησης προς το Holland Baroque.
Το Holland Baroque δεν είναι σε καμία περίπτωση το μόνο σύνολο που υποφέρει. Όσον αφορά το FPK, η επιχορήγηση για συνολικά 59(!) πολιτιστικά ιδρύματα και σύνολα θα αποσυρθεί. Η κίνηση αυτή φαίνεται ανεξήγητη: Το Holland Baroque και τα άλλα 58 σύνολα και ιδρύματα αναρωτιούνται πανικόβλητα τι στο καλό πήγε στραβά. Εξάλλου, έχουν κάνει τα πάντα για να ανταποκριθούν σε όλες τις απαιτήσεις για την ποικιλομορφία και την ένταξη. Γιατί τώρα όλα τελείωσαν γι’ αυτούς;
Ορισμένα καλλιτεχνικά ιδρύματα δείχνουν με καταγγελτικό δάκτυλο τον Χερτ Βίλντερς και τη νέα «δεξιά» κυβέρνηση, παρά το γεγονός ότι το Συμβούλιο Τεχνών και το FPK δημοσίευσαν τις συστάσεις τους όταν η νέα κυβέρνηση είχε μόλις εγκατασταθεί και πριν αυτή διαμορφώσει οποιαδήποτε νέα καλλιτεχνική πολιτική. Επιπλέον, η κυβέρνηση του πρωθυπουργού Σχοφ -που είναι απολύτως αναξιόπιστη στον πολιτιστικό τομέα- διέθεσε πρόσφατα επιπλέον χρήματα για τα επόμενα τρία χρόνια ανάπτυξης ταλέντων στην κλασική μουσική. Ο Έπο Μπράουνς, υπουργός Παιδείας, Πολιτισμού και Επιστημών, διέθεσε 1,9 εκατομμύρια ευρώ για τις έξι οργανώσεις νέων που έμειναν με άδεια χέρια αυτό το καλοκαίρι, αφού το Ταμείο Πολιτιστικής Συμμετοχής αποφάσισε να μην τις υποστηρίζει πλέον. Χάρη στην πρωτοβουλία του Μπράουνς, υποδειγματικοί οργανισμοί -όπως η Εθνική Ορχήστρα Νέων, το Ίδρυμα για το Φωνητικό Ταλέντο και ο Διαγωνισμός Πριγκίπισσας Χριστίνας- φαίνεται να σώζονται προς το παρόν.
Ωστόσο, τα 59 θιγόμενα σύνολα και ιδρύματα εξακολουθούν να μην βλέπουν ότι οι καταστροφικές περικοπές που αντιμετωπίζουν τώρα είναι, στην πραγματικότητα, μια απολύτως λογική συνέπεια του woke δόγματος που πρεσβεύουν τα περισσότερα στελέχη του ίδιου του μουσικού τομέα. Η ρήση, «Αν ξυπνήσεις, χρεοκοπήσεις» (go woke, get broke), δεν είναι πουθενά πιο αληθινή από ό,τι στον πολιτιστικό τομέα. Ως εκ τούτου, αυτό που πραγματικά χρειάζεται είναι η «απογουοκοποίηση» του καλλιτεχνικού τομέα, αλλά κανείς στις Κάτω Χώρες δεν τολμά να μιλήσει για τέτοια πράγματα.
Τώρα, μπορεί να είναι πολύ αργά: χάρη στην Αριστερά, τα καλλιτεχνικά ιδρύματα ναυαγούν πάνω στους αδυσώπητους βράχους του woke δόγματος- και, από τη Δεξιά, υπάρχει ελάχιστη προσοχή για έναν πολιτιστικό τομέα, ο οποίος έχει πολιτικοποιηθεί πλήρως. Με τις ολλανδικές τέχνες παγιδευμένες μεταξύ αυτής της πολιτικής Σκύλλας και της Χάρυβδης, κανείς δεν ξέρει τι θα φέρει το μέλλον, αλλά οι προοπτικές είναι δραματικές -και τραγικές. Η παγκόσμιας κλάσης πολιτιστική μας κληρονομιά αξίζει κάτι καλύτερο από το να ναυαγεί στα αβαθή του αφυπνισμού και της αδιαφορίας.
Kees Vlaardingerbroek
The European Conservative
