H Mazzucato είναι εξασκημένη στο να εξυμνεί τις αρετές των πρωτοβουλιών υπό την καθοδήγηση του κράτους, ωστόσο παραβλέπει ένα κρίσιμο ελάττωμα: το πόσο ευάλωτο είναι το κράτος στα πολιτικά κίνητρα.
Ετικέτες: Κράτος, Αυστριακή Σχολή
Άρθρο του Lipton Matthews, 12/10/2024
Η διάσημη οικονομολόγος Mariana Mazzucato έχει κερδίσει ευρεία αναγνώριση για το έργο της σχετικά με την έννοια του «επιχειρηματικού κράτους», όπου υποστηρίζει ότι το κράτος διαδραματίζει έναν κρίσιμο ρόλο στην προώθηση της καινοτομίας. Τα δοκίμια και τα βιβλία της τονίζουν την ικανότητα του κράτους να πρωτοστατεί σε πρωτοποριακές εξελίξεις. Ωστόσο, ενώ η Mazzucato είναι εξασκημένη στο να εξυμνεί τις αρετές των πρωτοβουλιών υπό την καθοδήγηση του κράτους, το επιχείρημά της παραβλέπει ένα κρίσιμο ελάττωμα – την ευαισθησία του κράτους στα πολιτικά κίνητρα.
Σε αντίθεση με τους επιχειρηματίες της αγοράς, που οδηγούνται από την επιδίωξη του κέρδους, το κράτος λειτουργεί με βάση τα πολιτικά κίνητρα. Ως αποτέλεσμα, οι κυβερνητικοί αξιωματούχοι μπορεί να συνεχίσουν να υποστηρίζουν αποτυχημένα πλάνα, για χάρη του εθνικού κύρους και όχι της οικονομικής βιωσιμότητας και της εξυπηρέτησης του καταναλωτή.
Στην αγορά, τα προϊόντα και οι υπηρεσίες με χαμηλή απόδοση, είτε βελτιώνονται είτε εγκαταλείπονται προς όφελος πιο επιτυχημένων εναλλακτικών λύσεων. Αντίθετα, το όραμα της Mazzucato για το επιχειρηματικό κράτος δίνει προτεραιότητα σε πολιτικά ελκυστικά εγχειρήματα, ανεξάρτητα από την κερδοφορία τους. Τα προγράμματα της πράσινης ενέργειας, για παράδειγμα, παραμένουν εξέχοντα στους πολιτικούς κύκλους, παρά τις επανειλημμένες αποτυχίες. Το μοντέλο της Mazzucato, στην ουσία, συνηγορεί υπέρ ενός παρεμβατικού κράτους που δίνει προτεραιότητα στο φαίνεσθαι, έναντι της βιωσιμότητας και της κερδοφορίας.
Παρ’ ό,τι η βιβλιοπαραγωγή της Mazzucato έχει πυροδοτήσει σημαντικές συζητήσεις, πολλοί από τους επικριτές της δεν κατάφεραν να αναγνωρίσουν τον πλήρη βαθμό στον οποίο τα πολιτικά κίνητρα παρεμποδίζουν το επιχειρηματικό δυναμικό του κράτους. Μια αξιοσημείωτη εξαίρεση είναι ο οικονομολόγος Randall Holcombe, ο οποίος υποστηρίζει ότι η επίτευξη τεχνολογικών ορόσημων δεν πρέπει να συγχέεται με την επιχειρηματική επιτυχία. Αντίθετα, τέτοια επιτεύγματα αντικατοπτρίζουν επιτεύγματα μηχανικής, και όχι επιχειρηματικότητας που παράγει αξία. Οι κυβερνήσεις συχνά χρηματοδοτούν έργα μεγάλης κλίμακας για την ενίσχυση της εθνικής υπερηφάνειας, αλλά ο Holcombe υποστηρίζει ότι αυτή η εστίαση στον συμβολισμό και όχι στην οικονομική βιωσιμότητα υπονομεύει την πραγματική επιχειρηματικότητα. Ένα κράτος που ενδιαφέρεται περισσότερο για την οικοδόμηση εθνικού κύρους παρά για τη δημιουργία αξίας, σπαταλά αναπόφευκτα πόρους αγνοώντας τις δυνάμεις της αγοράς.
Η περίπτωση της Σιγκαπούρης αναφέρεται συχνά ως παράδειγμα επιχειρηματικού κράτους, αλλά οι ερευνητές υποστηρίζουν ότι η επιχειρηματικότητα, της οποίας ηγείται η κυβέρνηση εκεί, έχει καταπνίξει την εγχώρια καινοτομία. Διοχετεύοντας πόρους σε εγχειρήματα που έχουν εγκριθεί από την κυβέρνηση, το κράτος καταστέλλει ακούσια την ανεξάρτητη επιχειρηματικότητα και ανακατευθύνει τα κεφάλαια μακριά από πιο παραδοσιακά κερδοφόρους τομείς. Επιπλέον, παρά τις κυβερνητικές πολιτικές της Σιγκαπούρης, η οικονομία της βασίζεται σε μεγάλο βαθμό στις πολυεθνικές εταιρείες για την καινοτομία, αμφισβητώντας την ιδέα ότι ένα επιχειρηματικό κράτος μπορεί να καλλιεργήσει μια πραγματικά επιχειρηματική κοινωνία.
Η εμπειρία της Σιγκαπούρης αποτελεί άμεση αμφισβήτηση για την άποψη της Mazzucato, ωστόσο και άλλα παραδείγματα θέτουν επίσης αμφιβολίες για το όραμά της. Στις Ηνωμένες Πολιτείες, η έρευνα έδειξε ότι τα δημόσια προγράμματα Ε&Α για μικρές επιχειρήσεις έχουν παραγκωνίσει την ιδιωτική χρηματοδότηση, χωρίς να έχουν σημαντικά θετικά αποτελέσματα. Οι επιχειρήσεις που επωφελούνται από προγράμματα Ε&Α είναι λιγότερο παραγωγικές, πιθανώς επειδή οι λιγότερο αποτελεσματικές εταιρείες εξαρτώνται περισσότερο από τις κρατικές ενισχύσεις.
Οι ελλείψεις του επιχειρηματικού κράτους γίνονται ακόμη πιο εμφανείς όταν εξετάζουμε λεπτομερέστερα την απόδοση των πρωτοβουλιών για την πράσινη ενέργεια. Στην Κίνα, οι κρατικές επενδύσεις στην αιολική ενέργεια είχαν ως αποτέλεσμα μια υποτονική τεχνολογική πρόοδο και πολυάριθμες αποτυχίες. Οι αναλυτές υποστηρίζουν ότι η κυβερνητική εμπλοκή έχει οδηγήσει σε παραβίαση των οικονομικών αρχών προς όφελος των πολιτικών στόχων. Ομοίως, στην Ευρώπη, οι εταιρείες πράσινης ενέργειας που υποστηρίζονται από το κράτος εξαρτώνται από τις επιδοτήσεις, χωρίς να επιδεικνύουν σημαντική αύξηση της παραγωγικότητας.
Αυτά τα παραδείγματα ευθυγραμμίζονται με τα πρόσφατα ευρήματα του Μάρτιν Λίβερμορ, ότι η κυβερνητική συμμετοχή στις επιχειρήσεις τείνει να οδηγεί σε περισσότερες αποτυχίες παρά σε επιτυχίες. Αυτό το αποτέλεσμα δεν προκαλεί έκπληξη, καθώς το κράτος λειτουργεί με διαφορετικά κίνητρα από τους επιχειρηματίες. Οι πολιτικοί μπορούν να χαρακτηρίσουν ένα πρόγραμμα επιτυχημένο ακόμα κι αν αποτύχει στην αγορά, αρκεί να εξυπηρετεί τα πολιτικά τους συμφέροντα. Αντίθετα, οι επιχειρηματίες της αγοράς πρέπει, είτε να ανταποκριθούν στις απαιτήσεις των καταναλωτών, είτε να διακινδυνεύσουν να διακόψουν τις δραστηριότητές τους. Η πραγματικότητα της λήψης πολιτικών αποφάσεων αποκαλύπτουν ότι το επιχειρηματικό κράτος αποτελεί ένα περισσότερο θεωρητικό, παρά πρακτικό κατασκεύασμα.
Δείτε επίσης:
Οι «αποτυχίες της αγοράς» είναι μία πλάνη των αποτυχημένων κρατιστών
Μαρξισμός και κεϋνσιανισμός: τα δύο θεμελιώδη εμπόδια στην οικονομική ανάκαμψη (+δωρεάν pdf βιβλίο)
Ο μύθος περί Homo Economicus αποτελεί εργαλείο των εχθρών της ελεύθερης αγοράς
Γιατί τόσα πλουσιόπαιδα στρέφονται στην αριστερά ή την «επαναστατική γυμναστική»;
