Πολλοί περισσότεροι άνθρωποι στη Σουηδία είναι ζωντανοί σήμερα, επειδή ο Anders Tegnell κατανοεί το οικονομικό μάθημα των δευτερογενών συνεπειών καλύτερα από πολλούς οικονομολόγους.
Ο Γκορ Βιντάλ είπε κάποτε ότι η φράση I told you so («Σας τα’ λεγα») είναι οι τέσσερις πιο όμορφες λέξεις στην αγγλική γλώσσα.
Ίσως αυτός είναι ο λόγος που είναι δύσκολο να αντισταθείς στην κοινοποίηση κάποιων πρόσφατων δεδομένων, που δείχνουν πόσο σωστή ήταν τελικά η, εξαιρετικά συκοφαντημένη, απάντηση της Σουηδίας στην επιδημία.
Για όσους το ξέχασαν, η Σουηδία αποδοκιμάστηκε από τα κατεστημένα μέσα ενημέρωσης και τους πολιτικούς των ΗΠΑ για την ηπιότερη στρατηγική της έναντι της Covid-19. Πολλοί ήταν εντελώς εχθρικοί προς τους Σουηδούς, επειδή αρνήθηκαν να κλείσουν τα σχολεία, να κλείσουν επιχειρήσεις και να ενισχύσουν την αστυνομία για να επιβάλουν διαταγές.
Ακολουθεί ένα δείγμα των επικεφαλίδων στα μμε:
• «Γιατί το σουηδικό μοντέλο για την καταπολέμηση του COVID-19 είναι καταστροφή» (Time , Οκτώβριος 2020).
• «Η εκ των έσω ιστορία του πώς η Σουηδία απέτυχε να αντιδράσει στον κορωνοϊό» (Foreign Policy , Δεκέμβριος 2020).
• «Η Σουηδία έμεινε ανοιχτή και περισσότεροι άνθρωποι πέθαναν από Covid-19, αλλά ο πραγματικός λόγος μπορεί να είναι κάτι πιο σκοτεινό» (Forbes, 2020).
• «Η Σουηδία έγινε το παράδειγμα προς αποφυγή του πλανήτη» (New York Times, Ιούλιος 2020).
• «Μόλις γύρισα σπίτι στη Σουηδία. Είμαι τρομοκρατημένος από την απάντηση του κορωνοϊού εδώ» (Slate, Απρίλιος 2020).
Αυτή είναι μόνο μια γεύση από τις αντιδράσεις εναντίον της Σουηδίας το 2020. Επιλέγοντας να επιτρέψει στα 10 εκατομμύρια πολίτες της να συνεχίσουν να ζουν σχετικά κανονικές ζωές, η Σουηδία, σύμφωνα με τα λόγια του The Guardian, οδήγησε, όχι μόνο τους Σουηδούς, αλλά ολόκληρο τον κόσμο «στην καταστροφή».
Ακόμη και ο τότε Πρόεδρος Τραμπ μπήκε στον χορό, για να κακολογήσει τη Σουηδία.
«Η Σουηδία πληρώνει βαρύ τίμημα για την απόφασή της να μην κάνει lockdown», προειδοποίησε ο επικεφαλής του tweeter.
Παρά την δυσοίωνη ρητορική, οι χειρότερες προβλέψεις για τη Σουηδία δεν υλοποιήθηκαν ποτέ. Στην πραγματικότητα, δεν ήταν καν κοντά στην πραγματικότητα.
Τον Μάρτιο του 2021, ήταν προφανές ότι η Σουηδία είχε χαμηλότερο ποσοστό θνησιμότητας από τα περισσότερα ευρωπαϊκά έθνη. Το επόμενο έτος, η Σουηδία υπερηφανευόταν για ένα από τα χαμηλότερα ποσοστά θνησιμότητας στην Ευρώπη.
Μέχρι τον Μάρτιο του 2023, η Σουηδία είχε το χαμηλότερο ποσοστό πλεοναζόντων (σ.σ. πάνω από το φυσιολογικό) θανάτων σε όλη την Ευρώπη, σύμφωνα με ορισμένα σετ δεδομένων. Και παρ’ όλο που κάποιοι δεν ήταν έτοιμοι να παραδεχτούν ότι η Σουηδία είχε τη χαμηλότερη πλεονάζουσα θνησιμότητα σε όλη την Ευρώπη, ακόμη και οι New York Times, που είχαν χλευάσει τη στρατηγική της Σουηδίας για την επιδημία, παραδέχτηκαν ότι η laissez-faire (σ.σ. φιλελεύθερη) προσέγγιση του έθνους δεν ήταν η καταστροφή που πολλοί είχαν προβλέψει.
Πιο πρόσφατα, ο Δανός οικονομολόγος Bjørn Lomborg κοινοποίησε μια στατιστική ανάλυση, βασισμένη σε κρατικά δεδομένα από όλες τις ευρωπαϊκές χώρες, από τον Ιανουάριο του 2020 έως τον Αύγουστο του 2022. Η μελέτη έδειξε ότι η Σουηδία είχε το χαμηλότερο συνολικό, σταθμισμένο ως προς την ηλικία, (age standardised) ποσοστό θνησιμότητας σε όλη την Ευρώπη, εκείνη την περίοδο.
«Σε όλη την Ευρώπη, η Σουηδία είδε τον χαμηλότερο συνολικό θάνατο κατά τη διάρκεια και μετά την Covid», δήλωσε ο Lomborg στο X (πρώην Twitter).
«Σε ολόκληρη την Ευρώπη, η Σουηδία είχε τους λιγότερους συνολικούς θανάτους κατά τη διάρκεια της Covid, αλλά και μετά. Τα δεδομένα δείχνουν το σχετικό συνολικό, σταθμισμένο ως προς την ηλικία (age astandardised), ποσοστό θνησιμότητας, που σημαίνει ότι σταθμίζονται τα μη τροποποιήσιμα χαρακτηριστικά του πληθυσμού, όπως η ηλικιακή δομή και το μέγεθος των διαφορετικών πληθυσμών, ώστε να μπορούν να γίνουν συγκρίσεις ομοειδών συνόλων…» twitter.com/8ZobfWmIj2
— Bjorn Lomborg (@BjornLomborg) 4 Μαρτίου 2024
Μία οικονομική πλάνη για να τους κυβερνάμε όλους
Η ανάλυση του Lomborg παρέχει ακόμη περισσότερες αποδείξεις ότι η κορωνοκρατία ήταν μια καταστροφή.
Κάποιοι θα πουν, πώς θα μπορούσαμε να ξέρουμε;
Η σκληρή αλήθεια είναι ότι κάποιοι από εμάς γνωρίζαμε. Τον Μάρτιο του 2020, προειδοποίησα ότι οι κυβερνητικές «θεραπείες» για την Covid-19 ήταν πιθανό να είναι χειρότερες από την ίδια την ασθένεια. Τον επόμενο μήνα, υποστήριξα ότι η πολιτική laissez-faire της Σουηδίας ήταν πιθανό να είναι μια πιο αποτελεσματική πολιτική από τη σκληροπυρηνική προσέγγιση που προτίμησαν άλλα κράτη.
Τα έγραψα αυτά όχι επειδή είμαι προφήτης, αλλά επειδή έχω διαβάσει λίγη ιστορία και έχω κατανοήσει τα βασικά οικονομικά.
Η ιστορία δείχνει ότι οι κολεκτιβιστικές (μαζικές) αντιδράσεις κατά τη διάρκεια ενός πανικού τείνουν να μην έχουν καλό τέλος, και ο οικονομολόγος Antony Davies κι ο πολιτικός επιστήμονας James Harrigan εξήγησαν το γιατί κοντά στην αρχή της πανδημίας.
«Σε περιόδους κρίσης, οι άνθρωποι θέλουν κάποιος να κάνει κάτι και δεν θέλουν να ακούσουν για συμβιβασμούς», σημείωσαν οι συγγραφείς. «Αυτή η αντίληψη αποτελεί γόνιμο έδαφος για μεγάλης κλίμακας πολιτικές, που καθοδηγούνται από το σύνθημα ‘‘αν σώσει έστω και μία ζωή…’’».
Το θέμα είναι ότι οι αντισταθμίσεις (trade-offs) είναι πραγματικές. Πράγματι, η οικονομία είναι σε μεγάλο βαθμό μια μελέτη των αντισταθμίσεων. Όταν επιλέγεις ένα πράγμα, εγκαταλείπεις ένα άλλο. Kαι αξιολογούμε τα αποτελέσματα με βάση αυτά που παίρνουμε σε σχέση με αυτά που εγκαταλείψαμε. Αυτό το ονομάζουμε κόστος ευκαιρίας.
Κατά τη διάρκεια του μεγαλύτερου μέρους της πανδημίας, ωστόσο, υπήρχαν εκείνοι που δεν ήθελαν να δώσουν καμία σημασία στο κόστος ευκαιρίας ή στις ακούσιες συνέπειες των κυβερνητικών lockdown – και ήταν αμέτρητοι.
Αυτή είναι η μεγάλη οικονομική πλάνη, για την οποία μας προειδοποίησε ο Henry Hazlitt πριν από δεκαετίες.
Ο Hazlitt, ο συγγραφέας του Economics in One Lesson, ισχυρίστηκε ότι η παράβλεψη των δευτερογενών συνεπειών των πολιτικών αποφάσεων αντιπροσώπευε τα «εννέα δέκατα» των οικονομικών σφαλμάτων στον κόσμο.
Αυτή ήταν η μοιραία πλάνη —κυριολεκτικά— της κορωνοκρατίας. Εκείνοι που την μηχανεύτηκαν δεν συνειδητοποίησαν ότι δεν έσωζαν ζωές, αλλά αντάλλασσαν ζωές (για να δανειστώ μια φράση από τους Χάριγκαν και Ντέιβις).
Τα lockdown δεν ήταν επιστημονικά και αποδείχθηκαν αναποτελεσματικά στην επιβράδυνση της εξάπλωσης του Covid, όμως, ακόμα κι αν είχαν αποδώσει, επέφεραν σοβαρές παράπλευρες απώλειες: οι εξετάσεις για καρκίνο έπεσαν κατακόρυφα, η χρήση ναρκωτικών αυξήθηκε, η εκπαίδευση απωλέσθηκε και η παγκόσμια φτώχεια διογκώθηκε. Η ύφεση και η ανεργία εκτοξεύτηκαν, οι επιχειρήσεις χρεοκόπησαν και επήλθε ο υψηλός πληθωρισμός. Σε κάποια βρέφη αρνήθηκαν την εγχείρηση καρδιάς εξαιτίας των ταξιδιωτικών περιορισμών, οι αυτοκτονίες νέων αυξήθηκαν […] η λίστα συνεχίζεται στο διηνεκές.
Η σκοτεινή αλήθεια είναι ότι τα lockdown δεν βασίστηκαν στην επιστήμη και είχαν μια «μάλλον ατυχή» παρενέργεια: σκότωσαν ανθρώπους
«Ένα γιγάντιο πείραμα»
Οι δευτερογενείς συνέπειες των lockdown και των υπόλοιπων μη φαρμακολογικών παρεμβάσεων (ΜΦΠ) προκάλεσαν ανεπανόρθωτες βλάβες στους ανθρώπους, που θα συνεχίσουν να τις υφίστανται για τις επόμενες δεκαετίες.
Σύμφωνα με τα λόγια του περιοδικού New York, τα lockdown ήταν «ένα γιγάντιο πείραμα» που απέτυχε.
Ο κορυφαίος ειδικός σε μολυσματικές ασθένειες της Σουηδίας, Anders Tegnell, ήταν ένας από τους λίγους ανθρώπους που κατάλαβαν ότι τα lockdown πιθανότατα δεν θα λειτουργούσαν. Και παρόλο που ο Tegnell δεν είναι επαγγελματίας οικονομολόγος, φάνηκε να κατανοεί το μάθημα των δευτερογενών συνεπειών καλύτερα από πολλούς οικονομολόγους.
«Τα αποτελέσματα των διάφορων στρατηγικών, των lockdown και άλλων μέτρων είναι πολύ πιο περίπλοκα από ό,τι αντιλαμβανόμαστε σήμερα», είπε στο Reuters το 2020, όταν η στρατηγική του δεχόταν τα πυρά.
Κατανοώντας αυτή τη βασική οικονομική αρχή και έχοντας το θάρρος να σταθεί στις πεποιθήσεις του, ο Tegnell (φωτο) κατάφερε να αποφύγει τις καταστροφικές συνέπειες των lockdown, μια πολιτική που παρέσυρε τόσους πολλούς κεντρικούς σχεδιαστές.
Σήμερα, πολλοί περισσότεροι άνθρωποι στη Σουηδία είναι ζωντανοί χάρη σ’ αυτόν. Και ο Anders Tegnell δεν διστάζει να πει: «Σας τα’ λεγα».
