Μας κάνουν πλάκα: Πανεπιστημιακός απαιτεί να πάψουν να αλληλοτρώγονται τα ζώα!

Άρθρο του David Gordon για το Mises Institute. 16/12/2022.

Μερικές φορές συναντάς μια πρόταση που είναι τόσο παλαβή, που σκέφτεσαι από μέσα σου: «Ο συγγραφέας δεν μπορεί να μιλάει σοβαρά!» Στη σημερινή μου στήλη, θα ήθελα να συζητήσω για ένα τέτοιο παράδειγμα, που προέρχεται από μια από τις πιο εξέχουσες ηθικούς φιλοσόφους του κόσμου, την Martha C. Nussbaum (φωτο) . Στο άρθρο της, «A Peopled Wilderness», που εμφανίστηκε στο New York Review of Books , στις 8 Δεκεμβρίου 2022, η Nussbaum υποστηρίζει ότι πρέπει να σκεφτούμε σοβαρά τον περιορισμό των αρπακτικών στη φύση. Την ενοχλεί που τα ζώα τρώνε άλλα ζώα: δεν θα έπρεπε να είναι έτσι τα πράγματα. Πρέπει να είμαστε προσεκτικοί σε ό,τι προσπαθούμε να κάνουμε για να διορθώσουμε αυτήν την ηθικά κακή κατάσταση πραγμάτων, αφού λόγω έλλειψης γνώσης, μπορεί να χειροτερέψουμε τα πράγματα. Ωστόσο, αυτό δεν είναι δικαιολογία για να αφήνουμε τα πράγματα στη μοίρα τους.

Για να είμαστε σαφείς, δεν προτείνει απλώς να βεβαιωθούμε ότι τα λιοντάρια δεν μπορούν να μπουν στο κλουβί των ελαφιών στο ζωολογικό κήπο. Μιλάει για το ενδεχόμενο να κάνει τα ζώα στη φύση να πάψουν να σκοτώνονται και να τρώνε το ένα το άλλο. Η ιδέα της απεικονίζει και επεκτείνει ένα αμάρτημα της σύγχρονης ηθικής και πολιτικής φιλοσοφίας: τον στείρο ουτοπισμό της. Οι συνηθισμένες συνθήκες της ανθρώπινης κατάστασης απορρίπτονται και οι φιλόσοφοι επινοούν φανταστικά σχέδια για να ξαναφτιάξουν τον κοινωνικό και πολιτικό κόσμο σύμφωνα με τις προτιμήσεις τους. Όπως λέει ο Thomas Sowell:

«Αυτό που επιδιώκουν να διορθώσουν δεν είναι απλώς οι ελλείψεις της κοινωνίας, αλλά του σύμπαντος. Αυτό που αποκαλούν κοινωνική δικαιοσύνη περιλαμβάνει πολύ περισσότερα από αυτά για τα οποία ευθύνεται οποιαδήποτε δεδομένη κοινωνία. Οι σταυροφόροι της κοινωνικής δικαιοσύνης επιδιώκουν να διορθώσουν όχι μόνο τις αμαρτίες του ανθρώπου αλλά τις παραλείψεις του Θεού ή τα ατυχήματα της ιστορίας. Αυτό που πραγματικά αναζητούν είναι ένα σύμπαν προσαρμοσμένο στο όραμά τους για την ισότητα. Αναζητούν την συμπαντική δικαιοσύνη.»

Η Nussbaum ενσαρκώνει την διορατική επισήμανση του Sowell με έναν φαιδρώς ακραίο τρόπο. Να τι λέει η ίδια:

«Είμαστε πολύ αδαείς, και αν προσπαθούσαμε να παρέμβουμε στα αρπακτικά σε μεγάλη κλίμακα, πολύ πιθανόν θα προκαλούσαμε καταστροφή σε μεγάλη κλίμακα. Βασικά δεν έχουμε ιδέα για το πώς θα αλλάξει ο αριθμός των ειδών, τι ελλείψεις θα δημιουργηθούν και είμαστε εντελώς απροετοίμαστοι για να αντιμετωπίσουμε τις πιθανές συνέπειες τέτοιων παρεμβάσεων. Ο μόνος τρόπος με τον οποίο θα μπορούσαμε να προστατεύσουμε τα ασθενέστερα πλάσματα από τα αρπακτικά είναι μετατρέποντας τα καταφύγια ζώων σε ζωολογικούς κήπους του παλιού, κακού είδους, με κάθε πλάσμα ή ομάδα στον δικό του περίβολο […] Από την άλλη πλευρά, η ταλαιπωρία των ευάλωτων πλασμάτων και ο πρόωρος θάνατός τους έχουν μεγάλη σημασία και φαίνεται να απαιτούν κάποιου είδους έξυπνη δράση. Απλώς δεν είναι μεταξύ των στόχων που συνθέτουν τη μορφή ζωής αυτών των πλασμάτων το να τρώγονται από τα αρπακτικά. Η μορφή της ζωής τους είναι δική τους και επιδιώκουν να τη ζήσουν ανενόχλητα, όπως και εμείς, παρ’ όλο που μερικές φορές γινόμαστε και εμείς λεία αρπακτικών. Αυτά τα είδη δεν θα είχαν επιβιώσει αν δεν ήταν αρκετά καλά στην φυγή. Το να λέμε ότι είναι το πεπρωμένο της αντιλόπης να κατασπαράζεται από αρπακτικά είναι σαν να λέμε ότι είναι το πεπρωμένο των γυναικών να βιάζονται. Και τα δύο είναι τρομερά λανθασμένα και υποτιμούν τον πόνο των θυμάτων.»

Η Nussbaum υποστηρίζει ότι οι άνθρωποι απέτυχαν να αναγνωρίσουν την ανάγκη για μεταρρύθμιση του φυσικού κόσμου λόγω μιας ψευδούς εξιδανίκευσης της φύσης στην άγρια ​​μορφή της, και έχει κάποια διορατικά σχόλια σχετικά με την επικράτηση αυτής της εξιδανίκευσης στο Ρομαντικό Κίνημα. Αλλά η εικόνα της για τους ρομαντικούς είναι μονόπλευρη: η Tennyson έγραψε περίφημα στο In Memoriam για την «Φύση, με τα αιματοβαμμένα νύχια και δόντια / Με το φαράγγι…» που «ούρλιαζε» ενάντια στο δόγμα ότι ο Θεός είναι αγάπη.

Θα έλεγα, αντίθετα, πως ο λόγος που οι άνθρωποι γενικά δεν ασχολήθηκαν με αυτό που η Nussbaum θεωρεί σοβαρό ηθικό ζήτημα είναι ότι τα αρπακτικά είναι μέρος του τρόπου με τον οποίο υπάρχει ο φυσικός κόσμος και δεν είναι υπόθεση της ηθικής να προσπαθεί να ανακατασκευάσει τη φύση.

Η Nussbaum έχει δύο επιχειρήματα εναντίον αυτής της απάντησης, κανένα από τα οποία δεν είναι επαρκές. Πρώτον, λέει ότι η «φύση» δεν μπορεί να θεωρηθεί ξεχωριστή από τα ανθρώπινα όντα: τώρα κυριαρχούμε εμείς στον κόσμο, και επομένως είμαστε υπεύθυνοι για ό,τι συμβαίνει μέσα σε αυτόν:

«Όλη η γη στον κόσμο μας είναι υπό τον έλεγχο του ανθρώπου. Έτσι, τα «άγρια ​​ζώα» στην Αφρική ζουν σε καταφύγια ζώων που διατηρούν οι κυβερνήσεις διαφόρων εθνών, οι οποίες ελέγχουν την είσοδο σε αυτά, τα υπερασπίζονται από λαθροκυνηγούς (μόνο μερικές φορές με επιτυχία) και υποστηρίζουν τη ζωή των ζώων σε αυτά μέσω μιας σειράς στρατηγικών (συμπεριλαμβανομένων των ψεκασμών για μύγες τσέτσε και πολλά άλλα θέματα). Δεν θα είχαν απομείνει ρινόκεροι ή ελέφαντες στον κόσμο, αν δεν επενέβαιναν οι άνθρωποι.»

Αυτό το απόσπασμα κάνει ένα λογικό άλμα. Η Nussbaum έχει δίκιο ότι στα καταφύγια ζώων που διατηρούνται από τα κράτη στην Αφρική, έχουν ληφθεί μέτρα για να βοηθηθούν τα ζώα με διάφορους τρόπους. Αλλά από αυτό δεν προκύπτει ότι τα περισσότερα ζώα στον κόσμο ζουν υπό την επίβλεψη των κυβερνήσεων. Το μεγαλύτερο μέρος της έκτασης του κόσμου είναι υπό τον έλεγχο της μιας ή της άλλης κυβέρνησης, όπως λέει, όμως το συμπέρασμα που υπονοεί η Nussbaum, ότι τα περισσότερα ζώα βρίσκονται υπό τον έλεγχο του ανθρώπου, απλά δεν συνάγεται από την υπόθεση της. Πιο θεμελιωδώς, η θήρευση ήταν ένα φυσικό γεγονός πολύ πριν εμφανιστούν οι άνθρωποι στο προσκήνιο. Δεν την δημιουργήσαμε εμείς, και είναι ανόητο να πιστεύουμε ότι πρέπει να την αλλάξουμε.

Η Nussbaum θα αντικρούσει τον ισχυρισμό μου με το δεύτερο επιχείρημά της:

«Χρησιμοποιούμενη ως πηγή κανονιστικής σκέψης από μόνη της, η ιδέα της Φύσης δεν προσφέρει κάποια χρήσιμη καθοδήγηση. Όπως σωστά λέει ο John Stuart Mill, η φύση είναι σκληρή και αλόγιστη.»

Αυτό το επιχείρημα χάνει την ουσία. Το κύριο επιχείρημα εναντίον της δεν είναι ότι η φύση στην άγρια μορφή της είναι ένα κανονιστικό ιδανικό, αλλά αντιθέτως, ότι δεν είναι ανθρώπινη ευθύνη το να την μεταρρυθμίσει. Η ηθική, τουλάχιστον αν περιοριστούμε στο κοσμικό πεδίο, αφορά το πώς τα ανθρώπινα όντα μπορούν να ζήσουν καλύτερα τη ζωή τους, και το να απαιτούμε να αλλάξουμε τον τρόπο με τον οποίο τα ζώα ζουν τη ζωή τους είναι ένα ανόητο και αλαζονικό λάθος.

Πρέπει να προστεθούν δύο επιφυλάξεις. Δεν υποθέτω ότι ο κοσμικός (σ.σ. μη μεταφυσικός) κόσμος είναι «ό,τι υπάρχει», αλλά προσπαθώ να απευθυνθώ στη Nussbaum με βάση την δική της επιχειρηματολογία. Επιπλέον, αφήνω στην άκρη όλα τα ζητήματα σχετικά με το πώς πρέπει να συμπεριφερόμαστε σ’ εκείνα τα ζώα που εμπίπτουν στις αρμοδιότητές μας: Δεν ισχυρίζομαι ότι είναι σωστό να πυρπολούμε γάτες για να διασκεδάζουμε. Ωστόσο, δεν με ενοχλεί ιδιαίτερα το γεγονός ότι οι γάτες τρώνε ποντίκια, όπως έχω καταλάβει ότι ενοχλεί την Nussbaum.